Abhidhan Rajendra kosha Part 1

SR No.: 016041
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajendrasuri
Publisher: Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha
Publication Year: 1986
Total Pages: 1064
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary
File Size: 38 MB

Page 323

(१५४) अगमदत्त . अनिधानराजेन्डः।
अगडदत्त कुलादिकं सर्वविद्यानैपुण्यं च कथितम् । कुमारवृत्तान्तं श्रुत्वा दोषाः प्रायो निरूपिताः.." माया अलियं सोमो, मूढतं साहस चमत्कृतो नूपतिः। अथ तस्मिन्नेवावसरे राक्षः पुरो नगरलोकः | असोयत्तं । निसत्तिया तह चिय, महिलाण सहावया दोसा" प्राभृतं मुक्त्वा एवमूविवान्-हे देव! त्वन्नगरं कुबेरसदृशं किय- एतस्यास्तु तथाविधचौरभगिन्या विश्वासो नैव कार्य इति हिमानियावदासीत् साम्प्रतं घोरपुरतुल्यमस्ति । केनापि तस्करे| विचिन्त्य कुमारः शय्यां मुक्त्वाऽन्यत्र गृहकोणे स्थितः । सा ण निरन्तरं मुष्यते, अतस्त्वं रक्षां कुरु। राज्ञातसारका प्राकारिता बाहर्गत्वा यन्त्रप्रयोगेण शय्योपरि शिलां मुमोच। तया शय्या चूभृशं वचोजिस्तर्जिताः तैरुक्तम्-महाराज!किं क्रियते, कोऽपि प्र. र्णिता । ततः कुमारेण सा सद्यः साक्रोश केशेषु धृता रामः सचएमस्तस्करोऽस्ति, बहुपक्रमेऽपि न दृश्यते। ततःकुमारेणोक्तम्- मीपमानीता। प्रोक्तः सर्वोऽपि वृत्तान्तःाराका सदमिगृहात राजन् ! अहं सप्तदिनमध्ये तस्करकर्षणं चेन्नकरोमिततोऽग्निप्रवेशं समस्तं वित्तमानाय्य लोकेन्यो दत्तम् । कुमारेण सा जीवन्ती करिष्यामीति प्रतिज्ञा कृता । राज्ञातुपुरोकप्राभृतं कुमाराय दत्त । मोचिता । पश्चान्नृपाग्रहात् कुमारेण नृपसुता कमलसेनानाम्नी म् । कुमारस्तत उत्थाय चौरस्थानानि विचारयति स्म। "वसाणं परिणीता । नृपेण कुमाराय सहस्रं प्रामा दत्ताः, शतं गजा मंदिरेसु, पाणागारेसु जूयाणेसु। कुल्लूरियठाणेसु अ, उज्जाण- दत्ताः, दश सहस्राण्यश्वा दत्ताः,लकं पदातयो दत्ताः। ततःसु. निवाणसालासु ॥ १॥ मनसुन्नदेवलेसु य, चच्चरचनहहसुन्न- खेन कुमारस्तत्र तिष्ठति स्म । अन्यदा कलान्याससमये यया श्रेसालासु।एपसु ठाणेसु जओ पाएणं तकरोहोर" ॥२॥ एवं चौर
ष्ठिसुतया सह प्रीतिर्जाताऽऽसीत्तया मदनमञ्ज- कुमारसमीपे स्थानानि पश्यतः कुमारस्य षम् दिनानि गतानि । पश्चात्सप्तमदिने दूती प्रेषिता । तया उक्तम्-तव गुणानुरक्ता तवैवेयं पत्नी नवितुं नगरादहिर्गस्वाधः स्थितः चिन्तयति स्म-"विज्जड सीसं अह वाञ्छति । कुमारेणाप्युक्तम्-यदाऽहं शखपुरं यास्यामि तदा हो-उबंधणं चयन सञ्चहा बच्छी। पडियन्नपालणेसु पु-रिसाणं
स्वां गृहीत्वा यास्यामीति तस्यै त्वया वक्तव्यम् । अथान्यदा जं होड तं होल" ॥१॥ एवं चिन्तयन्नसौ कुमार इतस्ततो
तत्र पित्रा प्रेषिता नराः कुमाराकारणाय समेताः । कुमारस्तु तेषां दिगवलोकनं करोति स्म । तस्मिन्नवसरे एकः परिहितधातुवस्त्रो
वचनमाकर्य पितुर्मिलनाय नृशमुत्कण्ठितः श्वशुरं पृष्ट्वा कममुहिमतशिर कूर्चस्त्रिदरामधारी चामरहस्तः किमपि बुरबुर बसेनया समं चलितः। चलनसमयेच मदनमञ्जरी आकारिता। इति शब्दं मुखेन कुर्वाणः परिव्राजकस्तत्रायातः । कुमारेण दृष्ट- साऽपि कुमारेण समं चलिता। ताभ्यां प्रियाभ्यां सह सैन्यवृतः श्चिन्तितश्च-अयमवश्यं चौरः, यतोऽस्य लकणानीदृशानि कुमारः पथि चलन बहून भिल्लान् संमुखमापततो ददर्श । सन्ति-- “ करिसुएमाढयदएमो, विसालवच्छत्थो पुरुस
तदा कुमारसैन्येन तैः समं युकं कृतम् नग्नं कुमारसैन्यं भिलैर्मुवेसो । नवजुम्वणो रद्दो, रत्तच्छा दोहजधो य" ॥१॥ एवं चि.
एितमितस्ततोगतम् । निवपतिस्तु कुमाररथे समायातः। उत्पन्तयतः कुमारस्य तेन कथितम्-अहो सत्पुरुष ! कस्त्वमाया
नबुझिना कुमारेण स्वपत्नी रथाग्रभागे निवेशिता। तस्या रूपेण तः,केन कारणेन पृथिव्यां भ्रमसि? | कुमारेण भणितम-उज- मोहडतो भिलपतिः कमारेण हतः। पतिते च तस्मिन् सर्वेऽपि यनीतोऽहमत्रायातः दारिष्यभग्नो भ्रमामि । परिव्राजक उवाच
जिल्ला नष्टाः । कुमारस्तु तेनैव एकेन रथेन गच्छन्नग्रे महपुत्र! त्वं मा खेदं कुरु, अद्य तव दारिश्चंछिननि, समीहितमर्थ
तः सार्थस्य मिलितः।सार्थोऽपि सनाथ श्व मार्गे चलति स्म। ददामि । ततो दिवसं यावता तत्रस्थितौ । रात्रौ कुमारसहितश्चौ.
कियन्मार्ग गत्वा सार्थिकैः कुमाराय एवमुक्तम्-कुमार!श्तःप्र. र कस्यचिदिन्यस्य गृहे गतः। तत्र खात्रं दत्तवान् । तत्र स्वयं ध्वरमार्गे भयं वर्तते, ततःप्रध्वरमार्ग विहाय अपरेण मार्गेण गम्यप्रविष्टः। कुमारस्तु बहिः स्थितः। परित्राजकेन अव्यन्नृताः पेटि- ते। कुमारेणोक्तम्-किंजयम् ते कथयन्ति स्म-अस्मिन् प्रध्वरकास्ततो बहिष्कर्षिताः। ताः खात्रमुख कुमारसमीपे मुक्त्वा स्व- मार्गे महत्यटवी समेष्यति, तस्या मध्ये महानेकश्चौरो उर्योधनयमन्यत्र कचिमत्वा दारिन्द्यनग्नाः पुरुषा अनेके आनीताः। तेषां नामा वर्तते, द्वितीयस्तु गर्जारवं कुर्वन् विषमो गजो वर्तते। तृशिरसि ताः पेटिका दत्त्वा कुमारेण समं स्वयं बहिर्गतः। स ता- | तीयो दृष्टिविषसो वर्तते । चतुर्थो दारुणोव्याघ्रो वर्तते।एवं चपसः कुमारं प्रत्येवमुवाच-कुमार!कणमात्र बहिस्तिष्ठामः, निद्रा- त्वारि भयानि तत्र वर्तन्ते। कुमारः प्राह-एतेषां मध्ये नैकस्यापि सुखमनुनवामः। परिवाजकेनेत्युक्ते सर्वेऽपि पुरुषास्तत्रसुप्ताः,कप- भयं कुरुत । चलत सत्वरं मागें । कुशलेनैव शपुरे यास्यामः । टनिध्या परिवाजकोऽपि सुप्तः ।कुमारोप नो तादृशानां विश्वा
ततः सर्वेऽपि तस्मिन्नेवाध्वनि चश्रिताः । अग्रे गच्चतां तेषां दुर्योसः कार्य इति कपटनिद्रयैव सुप्तः । तावता स परिव्राजक उत्थाय
धनश्चौरस्त्रिदएमभाग मिलितः। सोऽपि पान्थोऽहं शपुरे समेतान् सर्वान् कङ्कपच्या मारयामास । यावत् कुमारसमीपे समा
ज्यामीति घदन सार्थेन साऊँ चलति स्म । मार्गे चैकः सन्निवेशः याति स्म तावत् कुमार उत्थाय तं खड्ड्रेनजङ्घाद्वये जघान । चिन्ने
समायातः। तदा विदपिकना उक्तम्-मम उपलक्वितोऽयं सनिवेजङ्घाद्वये स तत्रैव पतितः कुमारं प्रत्येवमुवाच-वत्स! अहं तुज
शो वर्त्तते। तेनात्र गत्वा मया दध्यादि प्रानीयते, यदि भवद्भ्यो झनामा चौराममेह श्मशाने पातालगृहमस्ति । तत्रवीरपत्नीना- रुचिः स्यात् । सार्थिकैरुक्तम्-आनीयताम् । ततस्तेन तदन्तर्गत्वा नी मम भगिन्यस्ति । अत्र वटपादपस्य मूले गत्वा तस्याः समीपे आनीतं दध्यादि विषमिश्रितं कृत्वा सर्व पायिताः। ततो मृताः शब्दं कुरु। यथा सा शूमिगृहद्वारमुद्घाटयति त्वाञ्च स्वस्वामि- सर्वे सार्थिकाः। अगडदत्तेन नार्याद्वययुतेन न पीतमिति न मृतः नं करोति । सङ्केतदानार्थ मत्खङ्गं गृहाणेत्युक्ते कुमारस्ततखड्गं सः । त्रिदएमी पुनः सनिवेशमध्ये गत्वा कियत्परिवारयुतो गृहीत्वा तत्र गतः। स तु तत्रैव मृतः। कुमारेण सा शब्दिताऽऽ. गृहीतशस्त्रः कुमारमारणायाऽऽयातः । कुमारेण खड्नं गृहीत्वा गता द्वारमुद्घाटयामास । कुमारेण भ्रातुः खई दर्शयित्वा स्व- समुखं गत्वा घोरसंग्रामकरणेन स हतः। परिवारस्तु नष्टः । रूपमुक्तम् । तस्या अन्तः खेदो जातः परं न मुखे खेदं दर्शयामा- नूमौ पतता तेन चौरेणैवमुक्तम्-अहं कुर्योधनश्चौरः प्रसिस । मध्ये श्राकारितः कुमारः पत्यके शायितः। उक्तश्च-तव वि- द्धः, त्वयाऽहं हतो न जीविष्यामि, परं मम बहु व्यं वर्तते, लेपनाद्यर्थ चन्दनादिकमहमानयामीति । ततो निर्गता। कुमारण मम भगिनी जयश्रीनाम्नी चैतद्वनमध्येऽस्ति, तत् त्वया गृहीचिन्तितम्-प्रायः स्त्रीणां विश्वासो न कार्यः । यतः-शास्त्रे इमे| तव्यं साच पत्नी कार्या । कुमारस्तत्र गतः । साहता सामाया.