Page Text
________________
कामवश्य
जाग, सीसे परिमाणेच न०याच अक्खय-अकृतिक-०" हरि" अकृतिकबीजेन मषेण दुःखहेतुत्य
अप्पाण
कम्मबंध
र्थः । प्रश्न० आश्र० १. द्वा० । अक्खदेव अयोदक वि० सहयं शाश्वतमविनाश्युदर्क
( १३३ )
अभिधानराजेन्द्रः ।
जलं यस्य सोऽयोदकः । नित्यसन्निलभृते, "जहा से सयंहम उम"उस०] ११० अक्खचम्य-अचमेनन० जापकर्षणकोशे, "अचम्म
उठगंडदेसं" झा० ६ श्र० ।
3
प्रक्वत्रेनं - देशी- सुरते, प्रदोषे च । दे० ना० । अलबिदा प्रकृनिवाख० गमयाम् पि० । अक्खपाय -पाद-पुं० प्रकं नेत्रं दर्शनसाधनतया जातं पादेऽस्य न्यायसूत्रकारके गौतममुनौ स हि स्वमतदूषकस्य व्यासस्य मुखदर्शनं चक्रुषा न करणीयमिति प्रतिज्ञाय पश्चाद् व्यासेम प्रसादितः पादे ने प्रकाश्य तं वानिति पौराणिकी कथा बाचकपादम किस पोड पदार्था "प्रमाणप्रमेयसंप्रयोजनान्तसिद्धान्ताचययतर्कनिर्णयवादजल्पवित
राडा स्वाभासस्यजातिनिग्रहस्थानानां तस्यज्ञानाभिः श्रेयसाधिगमः" इति वचनात् । इत्याद्यन्यत्र प्ररूपयिष्यते । स्या० । अकपादेनोक्ते प्रत्थे च " विशे० । श्रा० म० प्र० । अक्खम- अक्रम - त्रि० मते कमः । अच् । न० त०] असमर्थे, क म-भावे भावार्थे, न० त०] कुमाभावे, ईययामी वाच० । अयुक्तत्वे, स्था० ३ ० ३ ० । अनुचितत्वे असमथेवे, स्था० वा० १३० । अक्खय- अक्षज - न०. अक्काद् इन्द्रियसन्निकर्षाञ्जातः । जन-मः। इन्द्रियविषयसन्निकर्षोत्पन्ने प्रत्यकाने, वाच० । " अक्वव्यापारमाश्रित्य भयदजमिष्यते तदृयापारो न तत्रेति कथम भवं जवेत् " ० म० ६० ।
अकृत-पुं० [० ताः प्रय पञ्चा०] सस्यमाने न०पयुक्तानि उत्कर्ष रिते, यवे च त्रि० कणभावे, वाच० । परिपूर्णे, स० १ सम० । प्रश्न० | क० न० त० क्षयानावे, न० वाच० । अक्षय-त्रि० ० मास्य कृपोऽस्तीत्ययः नं० अपवसाने, चाव० ४ श्र० । अप्रणाशिनि, पञ्चा० ४ विव० । स० । “ लिवमयल मरमतमतयमप्यापदमावति सिगानामधेयं वाणं संपाविउकामे" अक्कयं कयरहितं साद्यनन्तवत्त्वात् । कल्प० । अनाशंसाद्यपर्यवस्थितिकत्वात् भ० १ ० १ ० 1 विनाशकरणानावात् । जी० ३ प्रति० । रा० घ० । “स पश्नया earerगरे वा, महोदही वा विश्रांतपारे " स भगवान् प्रज्ञयाऽक्कयोऽक्कीणज्ञान इत्यर्थः । सूत्र० १ ० ६ श्र० ।
क्य लिहि- श्रय निधि - पुं० देवना एकागारे, श्रक्खयणिदि अवस्थामि "विपा० १० अ० । अव्यये भाएकागारे । झा० १० २ अ० ॥ क्याणिहितत्र-य निधितपस् - न० लौकिकफलप्रदेतपोत्रेदे यत्र जिनबिम्बस्य पुरतः स्थापितकलशः प्रतिदिनं प्रहिष्यमाणतरुलमुदिते तन्ति दिना न्येकाशनेनाऽकारि तपोऽक्कयनिधितपः । पञ्चा० ए विव० । अक्वणीच अक्षयनीनि श्री० मा वासी नीविभ
66
Jain Education International
अवखयतश्या
कपनीविः पो०६ वियये मूलधने येन जस् देवकुलस्योकारः करिष्यते । ० १ ० २ अ० । प्रस्वयतया अक्षयतृतीया श्री० कर्म स० वैशा तृतीयायाम, "वैशाखमामि राजेन्द्र, पके तृतीयका अ सातिथिः प्रोत, कृतिका रोहिता तस्य दानादिकं सर्व मक्कयं समुदाहृतमिति वाच० । तन्माहात्म्यकथा चैवमप्रणिपत्य प्रभुं पार्श्वे श्री चिन्तामणिसंज्ञकम्। अथात्तयतृतीयाया व्याख्यानं लिख्यते मया ॥ १ ॥ एतदेवाह श्रुतकेवली भगवान् भद्रबाहुः । " उसभस्स हु पारणए, इक्सुरसो श्रासि लोग नाहस्स । सेसाणं परमनं, श्रमियरसस्सोवमं श्रासी ॥ १ ॥ अहो दाणं दिव्याणि ग्राहियाणि तुराणि देवा विस विडिया बहारा बेब बुद्धीय ॥ २ ॥ भवणं घरो भुव जसे भयवं रसेण पहिल्यो। अप्पा निरुपत दाणं महग्घविश्रं ॥ ३ ॥ रिसहेण समं पत्तं, निरवज्जं इक्खुरससमं दाणं । सेयंससमो भावो, हविज्ज जइमंगियं हुजा ||४| इति । एतासां गाथानां भावार्थः कथयाऽवगन्तव्यः । तथाहिश्री ऋषभदेवस्वामिनो जीवः सर्वार्थसिद्धविमानात् च्युत्वाऽऽपाढकृष्णचतुर्थी तिथी नामिनाम्नः कुलकरस्य भार्याचा मरु देव्याः कुक्षाचवतीर्णः । नव मासान् चत्वारि दिनानि च तत्रो पित्या चैत्रकृष्णाष्टम्यां निशीथसमये जन्म जगृहे । तदानी विष्टपत्रयं विदिते तं नारकैरपि जीवैः शमध्यगामि । तदनु षट्पञ्चाशद्दिकुमारिकाणामासनानि चकम्पिरे । ताश्चावधिज्ञानेन भगवतो जनिमवगम्य जन्मस्थानमासाद्य च स्वस्वकाव्य संपाद्य निजनिकेतनानि प्रत्यगमन् । ततचतुष्पष्टि व्यकानामिन्द्राणामपि विरालुः । तेऽप्यवधिज्ञानेनैव भगयतो जनुर्भहणं विदित्वा सोधम्र्मेन्द्रव्यतिरिका अन्ये शिय हिरिन्द्रा हेमाई प्रतिजग्मुः । ततः सौधर्मेन्द्रोऽपि जन्मस्थानं समागत्य तत्रयेभ्यो मामुखेभ्यो जनभ्योऽवस्थापन नि दत्त्वा मातृसन्निधौ स्वशक्त्या रचितं भगवत्प्रतिबिम्बं निधाय भगवन्तमुनाभ्यां पाणिभ्यां गृहीत्वा कनकाई समाययीत चतुष्पसंख्यकैरिन्द्रे संभूय स्नात्रमहोत्सवं कृत्वा ततः सौधर्म्मविरहितैरन्यैरिन्द्रैरष्टमो नन्दीश्वरद्वीपो जग्मे । सौधमन्द्रस्तु भगवानन्याः सनिहरे बालकं पूर्ववत् संस्थाप्य अवस्यापिनी निपूर्वनिहितं भगवत्प्रतिविम्बं चापइत्य "नमो रत्नकुतिधारियै" इत्युक्त्वा मातरं प्रणिपत्य ततो भगधन्तं च नमस्कृत्य नन्दीश्वर द्वीपमवाजीत् । तत्र सर्व इन्द्रा अष्टाहिकमहोत्सवं विधाय निजनिजसुरालयं समासदन् । अथ स भगवान् सौधर्मेन्द्रसंचारितामृतवन्तं निजाङ्गुष्टमेव चुचूष मातृस्तन्यपानं न चकार श्राश्राशनात् तीर्थरा तादृशाचरितत्वात् । ततः क्रमेण पिता ' ऋषभ ' इति भगबतो नाम विदथे । इन्द्रस्तु तदानीमिवाश्मतिष्ठित् । विंशतिलपूर्वपर्यन्तं भगवान् कुमारावस्थायामेवातिष्ठत् । वासवो विनीतायां नगरी कारागारा ज्याभिषेकं चाकरोत्। पिलिक्षपूर्ववर्थ महाराजपदवीमनुबभूव । सुनन्दा सुमङ्गला चेति द्वे पत्न्यौ भगवतो बभूवतुः । तयोर्भरतबाहुबलीप्रमुखं सूनुशतमजनिष्ट । तथा श्रादिव्ययशः सोमशः प्रभृतयो बहवः पीचा अभूवन् । ततो भग वान् अभ्याराज्यं ज्येष्ठपुत्राय भरताय ददी बाहुबलिने तक्षशिलाराज्यमदात् । अन्येभ्योऽपि तनूजेभ्यो यथार्ह देशनगरादिरा प्रदाय स्वयं चैत्राष्टम्यां जगृहे आ
-
For Private & Personal Use Only
"
www.jainelibrary.org
| SR No. | 016041 |
| Book Title | Abhidhan Rajendra kosha Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rajendrasuri |
| Publisher | Abhidhan Rajendra Kosh Prakashan Sanstha |
| Publication Year | 1986 |
| Total Pages | 1064 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Dictionary, Dictionary, & agam_dictionary |
| File Size | 38 MB |