________________
अलोक, अलोकाकाश] १३४, जैन-लक्षणावली
[अल्पतरविभक्तिक पु. १, पृ. ३९०); लेस्साए कारणकम्माणं खए- आकाश है वह सब अलोकाकाश कहलाता है । णुप्पण्णजीवपरिणामो खइया लद्धी, तीए अलेस्सिपो अलोलुप--त्रिधाऽपि याचते किंचिद्यो न सांसारिक होदि । (धव. पु. ७, प. १०६)।
फलम् । ददानो योगिनां दानं भाषन्त तमलोलुपम् ।। १ कृष्णादि छहों लेश्याओं से रहित जीवों को- (अमित. श्रा. ६-८) । प्रयोगिकेदली और सिद्धों को-प्रलेश्य कहते हैं। जो किसी भी सांसारिक फल की मन, वचन और अलोक, अलोकाकाश-१. Xxx अागास- काय से याचना नहीं करता हा निष्काम भाव से मदो परमणंतं ।। (मूला. ८-२३)। २. लोयाया- योगी जनों को दान देता है वह दाता अलोलुप कहसट्राणं सर्यपहाणं सदव्वछक्कं हु। सव्वमलोयायासं लाता है। उसके इस गुण को अलौल्य गुण कहा तं सव्वासं [तस्सव्वासं] हवे णियमा। (ति. प. १, जाता है । १३५)। २. ततो (लोकाद्) बहिः सर्वतोऽनन्त- अलौल्य-अलौल्यं सांसारिकफलानपेक्षा । (सा. मलोकाकाशम् । (स. सि. ५-१२)। ३. बहिः सम- ध. स्वो. टी. ५-४७) । न्तादनन्तमलोकाकाशम्। (त. वा. ५, १२, १८)। देखो-अलोलप । ४. लोक्यन्ते उपलभ्यन्ते यस्मिन् जीवादिद्रव्याणि स अल्पतर-उदय-जमेण्हि पदेसग्गमुदिदं अणंतरलोकः, तद्विपरीतोऽलोकः । (धव. पु.४, पृ. ६;पु ११, उवरिमसमए तत्तो थोवदरे पदेसम्गे उदयमागदे पृ. २)। ५. सर्वतोऽनन्तविस्तारमनन्तं स्वप्रदेशकम्। एसो अप्पदरउदो णाम । (धव. पु. १५, पृ. ३२५)। द्रव्यान्तरविनिर्मक्तमलोकाकाशमिष्यते । (ह. पु. ४, वर्तमान समय में जो प्रदेशाग्र उदय को प्राप्त है १)। ६. यावति पुनराकाशे जीव-पुद्गलयोर्गति- उससे अव्यवहित आगे के समय में उसकी अपेक्षा स्थिती न सम्भवतो धर्माधमौं नावस्थितो, न कालो अल्पतर प्रदेशाग्र के उदय को प्राप्त होने पर वह दुर्ललितस्तावत्केवलमाकाशमात्मत्वेन स्वलक्षणं यस्य अल्पतर उदय कहलाता है। सोऽलोकः । (प्रव. सा. अमृत. वृ. २-३६ । ७. शुद्ध- अल्पतर-उदीरणा-जानो एण्हि पयडीयो उदीकाकाशवृत्तिरूपोऽलोकः । (पंचा. का. अमृत. वृ. ८७) रेदि तत्तो अणंतरविदिक्कतसमए बहुदरियाप्रो उदी८.अलोक: केवलाकाशरूपः । (प्रौपपा. अभय.व. ३४, रेदि त्ति, एसा अप्पदर-उदीरणा। (धव. पु. १५, पृ. ७६) । ६. अलोकस्तु धर्मास्तिकायादिवियुक्तः । पृ. ५०)। (कर्मवि. ग. पू. व्या. १७, पृ. ११) । १०.xxx वर्तमान समय में जितनी प्रकृतियों की उदीरणा तत्तो परदो अलोगुत्तो ॥ (द्रव्यसं. २०)। ११. कर रहा है, अनन्तर अतिक्रान्त समय में उनसे जो तस्माल्लोकाकाशात्परतो बहिर्भागेऽनन्तमाकाशमलो- बहुतर प्रकृतियों की उदीरणा की जाती है, इसका कः । (बृ. द्रव्यसं. टी. २०)। १२. तस्माद् बहि- नाम अल्पतर उदीरणा है। र्भूतं शुद्धमाकाशमलोकः । (पंचा. का. जय. वृ.८७; अल्पतर बन्ध-१.xxxएगाईऊणगम्मि विप्रव. सा. जय. व. २-३६)। १३. लोक्यन्ते जीवा- इनो उ। (कर्मप्र. सत्ता. गा. ५२, पृ. ८४)। दयः पदार्थाः यत्राऽसौ लोकः,xxx तद्विपरीतो- २. यदा तु प्रभूताः प्रकृतीबंधनन् परिणामविशेषतः sलोकोऽनन्तमानावच्छिन्नशद्धाकाशरूपः (रत्नक. टी. स्तोका बद्धमारभते, यथाऽष्टौ बदध्वा सप्त वध्नाति, २-३)। १४.XXX सेसमलोयं हवेऽणतं (बृ. न. सप्त वा बद्ध्वा षट्, षड् वा बद्ध्वा एकाम्, च. ६६)। १५.XXX स्यादलोकस्ततो (लोकाद्) तदानीं स बन्धोऽल्पतरः । (कर्मप्र. मलय. वृ. सत्ता. ऽन्यथा ॥ सोऽप्यलोको न शून्योऽस्ति षड्भिर्द्रव्यैर- ५२) । ३. यत्र त्वष्टविधादिबहुबन्धको भूत्वा शेषतः । व्योममात्रावशेषत्वात् व्योमात्मा केवलं पुनरपि सप्तविधाद्यल्पतरबन्धको भवति स प्रथमभवेत् ।। (पंचाध्या. २, २२-२३)। १६.xxx समय एवाल्पतरबन्धः । (शतक. दे. स्वो. व. २२) । ऽलोकस्तेषां (धर्मादीनां) बियोगतः । निरवधिः १ अधिक कर्मप्रकृतियों को बांध करके जो फिर स्वयं तस्याऽवधित्वं तु निरर्थकम् ॥ (द्रव्यानु. त. परिणामविशेष से एक प्रादि से हीन कर्मप्रकृतियों का १०-६)।
बन्ध होता है, इसे अल्पतर बन्ध कहते हैं। १ लोक से बाहिर सब ओर जितना भी अनन्त अल्पतरविभक्तिक - प्रोसक्काविदे बहुदरामो
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org