________________
जैन धरम साधना रो धरम है। प्रो अनादिकाल सू कलुषित प्रात्मा र अशुद्ध रूप नै दूर कर' र शुद्ध रूप रो प्राप्ति रो मारग बतावै । सापक नै संसार रे बंधण सूमुक्ति हुवण खातर आत्मा री शुद्ध पर अशुद्ध स्थिति पर उणरै कारणां रो ज्ञान जरूरी है । ओ ज्ञान तत्व ज्ञान कही।
महावीर रा
दर्शन मैं तत्वचिन्तन
नौ तत्व:
जैन दर्शन में मुख्य तत्व नौ मानीज-(1) जीव (2) अजीव (3) पुण्य (4) पाप () प्रास्रव (6) बंध (7) संवर (8) निर्जरा पर (9) मोक्ष । इणांरो परिचय इण भांत है
1. जीव तत्व।
___ जीव तत्व रो लक्षण उपयोग-चेतना है। जिणमें ज्ञान पर दर्शन रूप उपयोग है, वो जीव है । जीव चेतन पण कहीजै । इणमें सुख-दुख. अनुकूलता-प्रतिकूलता आदि भावां रै अणभव री समता हुवै।
जीव तत्व रा दो भेद हुवे--(1) मुक्त पर (2) संसारी । जो जीव करम मलं सू रहित हुयर शान, दरसन रूप मनन्त शुद्ध चेतना में रमख कर, वो मुक्त पर करमां रै कारण जनम-मरण रूप संसार में मिनख, तियंच, देव पर नारक गतियां में धूमतो रैवे वो संसारी कहीजै । ___ संसारी जीवां मांय सू देव ऊर्ग लोक में, मिनख पर पशु मध्यलोक में अर नारक अघोलोक में निवास करै । मिनख र स्पर्शन (शरीर) रसन (जीभ) घ्राण (नाक) चक्षु (प्रांख) पर श्रोत्र (कान) में पांच इन्द्रियां मन सहित हुवै, इण कारण वो मिनख कहीजै ।
डॉ. शान्ता भानावत
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org