________________
વિચારના ઉદાત્તતા
[] ટી. યુ. મહેતા
જયારે હું હિમાચલ પ્રદેશની હાઇકૉર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશના પદે સિમલામાં હતો ત્યારે એક સવારે એક પત્ર મને મળ્યો. પત્રમાં મને ‘ભાઇ’ તરીકે સંબોધવામાં આવ્યો હતો. કાંગડાના કિલ્લામાં શ્રી આદિનાથજીની પ્રતિમાની સ્થાપનાના સમારંભમાં ઉપસ્થિત રહેવા નિમંત્રણ આપતો એ પત્ર હતો, એ પત્ર મહાસતી મૃગાવતીજી મહારાજે લખ્યો હતો. એ સમારંભમાં હાજર રહેવામાં થોડી પ્રતિકૂળતા હતી. પરંતુ પત્રમાં જે ઉષ્મા હતી તેને લીધે મેં પ્રતિકૂળતાને અનુકૂળતામાં ફેરવી લીધી. હું કાંગડા પહોંચી ગયો.
CB
પૂજય મૃગાવતીજી મહારાજને મળવાનો આ મારે માટે પ્રથમ પ્રસંગ હતો. મહાસતીજીનું મૂળ વતન રાજકોટ પાસે આવેલું છે હું અને મારાં પત્ની પણ ત્યાંના છીએ. ઉત્તર ભારતના જૈન અને અજૈનોના હૃદયમાં મૃગાવતીજીનું જે માનભર્યું સ્થાન છે. તે જાણી ખૂબ જ સુખદ આશ્ચર્ય થાય એવું છે.
હું જેમ જેમ મહત્તરાજીના વિશેષ પરિચયમાં આવતો ગયો તેમ તેમ મને પ્રતીતિ થતી ગઇ કે, જે કોઇ એમના પરિચયમાં આવે તે એમને અનહદ આદર અને સન્માન આપે છે. એમની મુક્ત ઉદાર વિચારસરણીને કારણે તેઓ સાંપ્રદાયિકતાની મર્યાદાઓ ઓળંગી ગયાં હતાં. સ્યાદ્વાદ જૈન તત્ત્વજ્ઞાનનું ઝળહળતું શિખર છે. એ સ્યાદ્વાદને મહાસતીજીએ સહજ અને કુદરતી રીતે આત્મસાત કર્યો હતો. જૈન ધર્મના પાયાના સિધ્ધાંતોના જ્ઞાન અને સમજદારીને લીધે સાદાઇ અને કરુણાનો ઉદય એમના જીવનમાં થયો હતો. અન્ય ધર્મોના સદ્ગુણોની તેઓ સરાહના કરતા. જયારે જયારે એમની સાથે મેં તત્ત્વજ્ઞાન અંગે ચર્ચા કરી છે ત્યારે ત્યારે મને હમેશાં એમના વિચારોની ઉદાત્તતાનાં દર્શન થયાં છે. સાથો સાથ એમની નજર જૈન સંતોએ દર્શાવેલ સંયમની કડક આચારસંહિતા પર પણ રહેતી. તેઓ પ્રખર વક્તા હતાં, પણ એમના વક્તત્વનું મુખ્ય આકર્ષણ એમના ચારિત્ર્યનો પ્રભાવ હતો. સંશોધન કાર્યમાં એમણે જે રસ લીધો અને કાર્ય કર્યું તે ખરેખર પ્રશંસનીય છે.
શ્રી આત્મવલ્લભ જૈન સ્મારક-દિલ્હી જેવી અજોડ સંસ્થાનું નિર્માણ એમની પ્રેરણાથી થયું, એ સદાય સ્મરણીય હેશે.
એમણે દર્શાવેલ પથ પર પગલાં પાડીએ એ એમને માટે ઉત્તમ શ્રદ્ધાંજલિ કહેવાશે.
૧૦૨
મહત્તરા શ્રી મૃગાવતીશ્રીજી
