________________
જીવન-પરિચય
ત્યારપછી તેમણે “કાચા સૂતરના તાંતણે” એ નામની એકાંકી નાટિકા લખી સતી સુભદ્રાના પવિત્ર જીવનને પરિચય કરાવ્યું હતું. તે તા. ૧૫-૩-૭૦ના રોજ બીરલા માતુશ્રી સભાગારમાં સારી રીતે ભજવાઈ હતી.
શ્રી ધીરજલાલભાઈને સમયે સમયે કાવ્યો રચવાની પ્રેરણા થાય છે, તેમ નાટક રચવાની પણ પ્રેરણું થાય છે અને ત્યારે જ તેઓ એમાં પ્રવૃત્ત થાય છે. આ રીતે શ્રીમાનતુંગસૂરિ સારસ્વત સમારોહની ઉજવણી પ્રસંગે ભક્તિને અપૂર્વ મહિમા દર્શાવવા માટે એક નાટક લખવાની પ્રેરણ થઈ અને તેમણે “બંધન તૂટયાં” એ નામનું ત્રિઅંકી નાટક તૈયાર કર્યું. આ નાટક તા. ૬-૩–૭૧ના રોજ કોસ મેદાનમાં ખાસ બંધાયેલ સારસ્વત રંગભવનમાં પૂર બહારમાં ભજવાયું હતું. તેના સંવાદે, દો અને વસ્તુ સંકલને પ્રેક્ષકો પર ભારે પ્રભાવ પાડયો હતે. યુનિવર્સિટી ગ્રાન્ટ કમીશનના ચેરમેન શ્રી ડી. એસ. કોઠારી એ વખતે અધ્યક્ષસ્થાને હતા. તેમણે આ નાટકને શ્રેષ્ઠ કેટિનું ગણાવ્યું હતું.
તે પછી શ્રીષિમંડલ-આરાધના ગ્રંથના પ્રકાશન-સમર્પણ સમારોહ પ્રસંગે તેમણે “હજી બાજી છે હથમાં” એ નામના ત્રિઅંકી નાટકની રચના કરી હતી અને તે તા. ૨૧-૧૧-૭૧ના રોજ બિરલા માતુશ્રી સભાગારમાં સરસ રીતે ભજવાયું હતું. આ નાટકમાં મનુષ્યને કેવી મહત્વાકાંક્ષા હોય છે? તે માટે કેવાં સાહસો ખેડે છે? તેમાં કેવી મુશીબતે નડે છે? વળી ભેગલાલસા મનુષ્યને ક્યાં ઘસડી જાય છે અને તેમાં જીવન કેવી રીતે વ્યતીત થઈ જાય છે? વગેરે દર્શાવી છેવટે “સંયમની આરાધના જ મનુષ્યને સાચું સુખ આપી શકે છે” એ કલાત્મક રીતે દર્શાવ્યું હતું.
ત્યાર પછી સંક૯૫સિદ્ધિ ગ્રંથના પુન:પ્રકાશન વખતે તેમણે “શ્રી પાર્શ્વપ્રભાવ નામની દ્વિઅંકી નાટિકા રચી હતી અને તેમાં મહારાણા પ્રતાપે શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનની ૨૧ દિવસની આરાધના કેવી રીતે કરી તથા તેનું શું ફળ મળ્યું ? વગેરે હકીકતને સરસ રીતે રજૂ કરી હતી.
આ રીતે શ્રી ધીરજલાલભાઈએ નિર્મલ ભાવથી નીતરતી નૌતમ નાટ્યસંપદા આપણને આપી છે, પણ તેમણે નાટયકાર તરીકે આગળ આવવાને પ્રયાસ કર્યો નથી. તેઓ કહે છે “આ તે મારા શેખને વિષય છે અને મારા હૃદયમાં ઉતી ઉર્મિઓને શાંત કરવા જ તેને આશ્રય લઉં છું.' ૧૮–સંપાદક અને વક્તા
સાહિત્યકારનું વ્યક્તિત્વ વિભિન્ન રીતે વિભિનન કાર્યોના માધ્યમથી વ્યક્ત થાય છે. તેમાંનું એક કાર્ય લેખે, નિબંધ, અંશે કે વિશેષાંકના સંપાદનને લગતું છે.
