________________
શતાવધાનીની સંકસિદ્ધિ
લે, શ્રી દુલેરાય કારાણી
કચ્છના લેકપ્રિય કવિ તથા લેખક આ લેખમાં શ્રી ધીરજલાલભાઈના જીવનનું પિતાની અનોખી શૈલિએ દર્શન કરાવે છે.
કેટલાંક ઝરણાં કઈ પહાડી પ્રદેશમાંથી નીકળીને એકધારી સીધી ગતિથી પિતાના લક્ષ્ય સ્થાન પર પહોંચે છે, જ્યારે કેટલાંક ઝરણાં અનેક જંગલે, ઝાડીઓ વચ્ચેથી પિતાને માર્ગ કાઢી, કેટલાયે ખાડા-ટેકરા અને આડા અવળા વળાંક ઓળંગીને આખરે પિતાનું લય-બિંદુ સર કરે છે. આપણું શતાવધાની પંડિત શ્રી ધીરજલાલભાઈનું જીવન આ બીજા પ્રકારનાં ઝરણાં જેવું છે.
બાલ્યાવસ્થામાં જ પંડિતજીએ એમના કુટુંબના આધારસ્તંભ જેવા પિતાની છત્ર છાયા ગુમાવી દીધી. આખું કુટુંબ નિરાધાર બની ગયું. કુટુંબના ભરણ-પોષણને ભાર એમની વિધવા માતા પર આવી પડયો.
પરંતુ દુનિયાના પ્રત્યેક તત્ત્વને બે બાજુ હોય છે. કેઈ વ્યક્તિને કુદરત જ્યારે સમર્થ બનાવવા માગે છે, ત્યારે એક વાર તે તેના પર કારમો પ્રહાર કરી બેસે છે. એમના કુટુંબ પર આવી પડેલા આ કારમા ઘા માંથી જ આગળ જતાં એક શતાવધાની પંડિત પ્રકટ થવાના હતા એ વાત કુદરતે આ અસહ્ય આઘાતના ગર્ભમાં જ છૂપાવી રાખી હતી.
નિરાધાર બાળક માટે છાત્રાલયે જ આશીર્વાદ સમાન હોય છે, એટલે એમને છાત્રાલયનો જ આશરો લેવો પડે છે. એ રીતે આપણું બાલ પંડિત પણ અમદાવાદમાં શેઠ ચીમનલાલ નગીનદાસ છાત્રાલયમાં દાખલ થયા. અહીં અભ્યાસ કરતાં કરતાં એમને કાશ્મીરી સૌન્દર્યના ફારસી ભાષાના અમૂલ્ય શબ્દોને પરિચય થયો?
અગર ફિરદેસ, બરરૂએ ઝમીનસ્ત,
હમીનસ્તે હમીનસ્તે હમીસ્ત. અર્થાત-દિ આ ધરતીના પૃષ્ઠ પર જે કયાં યે સ્વર્ગ હોય તે અહીં છે, અહીં છે, અહીં છે.
