________________
બ જ હુ મુ : ખી
પ્ર તિ ભા લે. યંતી શુકલ-તંત્રીશ્રી જન્મભૂમિ
અદમ્ય નિષ્ઠા અને અપ્રતિમ પુરુષાર્થ દ્વારા માનવી પ્રગતિનાં પાને સર કરી શકે છે. આ વિધાન કેટલું સાચું છે એની પ્રતીતિ જાહેરજીવનમાં પડેલી કેટલીય વ્યક્તિઓનાં જીવન અને કાર્ય પરથી થતી હોય છે. આવી કક્ષામાં આવતી વ્યક્તિઓમાં શ્રી ધીરજલાલ ટોકરશી શાહને સમાવેશ થાય છે.
સામાન્ય કુટુંબમાં જન્મેલા અને આઠ વર્ષની કુમળી વયે પિતાનું શિરછત્ર ગુમાવનાર ધીરજલાલભાઈ એ વિદ્યાભ્યાસમાં કેવું દૈવત દાખવ્યું હતું એ એમની તેજસ્વી કારકિદી પરથી જણાઈ આવે છે. આજે એમની વિવિધ સિદ્ધિઓ પરિચયમાં આવનારને પ્રભાવિત કરે તેવી છે, પણ એના મૂળમાં વિદ્યાર્થી અવસ્થામાંની એમની તિતિક્ષા છે આ તિતિક્ષાને લીધે જ એમની નિષ્ઠા ધારદાર બનેલી છે.
ધીરજલાલભાઈના પ્રત્યક્ષ પરિચયમાં તે હું છેલ્લા ત્રણ વર્ષથી આવ્યો છું, પરંતુ એમની વિદ્વત્તા વિશે મિત્રો પાસેથી ઘણું સાંભળ્યું હતું. તેઓ શતાવધાની છે પણ એમની એ વિદ્યાને અનુભવ થયેલ નહિ. પરંતુ થોડા સમય પહેલાં જન્મભૂમિભવનમાં ગણિતમંડળના એક કાર્યક્રમમાં એમના પ્રગો જવામાં આવ્યા ત્યારે એમની એકાગ્રતા કેવી તીવ્ર છે તેને પરિચય થયે. એ પછી તો એમના કેટલાંક પુસ્તકે પણ વાચ્યાં.
ધીરજલાલભાઈ સાહિત્યના વિવિધ પ્રકારોને આસાનીથી ખેડનારા વિદ્વાન છે એમ એમની ત્રણથી વધુ કૃતિઓ પર ઉપરછલ્લી નજર નાખતાં જણાઈ આવ્યા વિના નહિ રહે. એમણે આપણી મંત્રશક્તિ” કેટલી પ્રભાવક છે એને ખ્યાલ આપતા ગ્રંથ લખ્યા છે, જે મંત્રવિદ્યામાં રસ ધરાવનારાઓએ અચૂક વાંચવા જેવા છે. જૈન ધર્મ અંગે એમણે કરેલું સાહિત્યસર્જન વિપુલ છે. એમણે લખેલાં પ્રવાસવર્ણને રોચક છે. કેયડાસંગ્રહ, ગણિતચમત્કાર, ગણિતરહસ્ય અને ગણિતસિદ્ધિ નામનાં એમનાં પુસ્તક ગણિત અને અંકશાસ્ત્રની દુનિયાની અદ્દભુત સફર કરાવનારાં છે.
ધીરજલાલભાઈનું સાહિત્ય સર્જન વિપુલ હેવા છતાંય એની ગુણવત્તાને ક્યાંય ઘસારો લાગેલે નથી. એનું કારણ એ લાગે છે કે એમણે શાસ્ત્રીય દષ્ટિ કેળવેલી છે અને આ દષ્ટિ પણ નાનામાં નાનું કાર્ય ચીવટ અને ચોકસાઈથી કરવાની એમની ટેવની નીપજ છે.
