________________
લે. શ્રી ઇન્દુમતી ચીમનલાલ શેઠ રાષ્ટ્રપ્રવૃત્તિના એક સૂત્રધાર તથા શિક્ષણક્ષેત્રે જીવનનું સર્વસ્વ સમર્પણ કરનાર શેઠ ચી. ન. વિદ્યાવિહાર તથા શ્રીમતી માણેક વિનયમંદિરના સંચાલિકા અને મુંબઈ તથા ગુજરાત રાજ્યના માજી શિક્ષણપ્રધાન આ લેખમાં શ્રી ધીરજલાલભાઈ અંગે પોતાનુ અંતર ઉધાડે છે.
*
શ્રી ધીરજલાલભાઈ
લગભગ પચાસ વર્ષ પહેલાંની વાત છે. તે વખતે શેડ ચી. ન. વિદ્યાવિહારનુ સ્વરૂપ ફક્ત એક છાત્રાલયનું જ હતું. મેટા ભાગના છાત્રો હાઇસ્કૂલ કે કુમારશાળાની સગવડ વિનાના ગામડાંઓમાંથી આવતા. તે સમયે હાઈસ્કૂલ જૂજ ફક્ત શહેરામાં જ હતી અને કુમારશાળાએ પાંચ થી સાત ધારણની પણ મેટા ગામેામાં જ હતી. તેથી વાલીઓની હાડમારીનેા પાર નહાતા. વળી તે સમયે ગામડાં છોડીને શહેરમાં વસવાની પ્રક્રિયાએ જોરદાર વેગ પકડયા નહોતા, તેથી ઘણાં મધ્યમ વર્ગનાં વેપાર કરતાં જૈનવૈષ્ણવ કુટુંએ ગામડામાં વસતાં અને તેમના પુત્રોને શેઠ ચી. ન. છાત્રાલયમાં ભણવા માટે મૂકતા.
તે વખતે ૭૦-૮૦ વિદ્યાથીએ રહેતા અને આસપાસની હાઈસ્કૂલામાં પાંચથી અગિયાર ધેારણામાં અભ્યાસ કરતા.
બુનિયાદી શિક્ષણની તે તે વખતે કલ્પના પણ નહિ, પણ સેા વગેરે મોટા કેળવણીકારાના વિચારો શિક્ષિતવગમાં પ્રચલિત હતા. તે સમયની કેળવણી કેવળ યાદદાસ્તની પુસ્તક્રિયા તાલીમ હતી, તદ્ન બેઠાડુ હતી અને શાળાઓમાં વ્યાયામ, કારીગરી, કલા, અભિવ્યક્તિ, ભાવના, સંવેદનશીલતા, શ્રમ વગેરેનું નામ પણ નહાતુ', પણ શેઠ ચીમનલાલ નગીનદાસે પેાતાના વીલમાં એમ દર્શાવ્યુ હતુ કે ખાળાને ઉદ્યોગ અને કારીગરીનું શિક્ષણ પણ આ ટ્રસ્ટમાંથી અપાય.
સ્વ. અંબાલાલભાઈ પ્રખર વાચક હતા. બાળકાને નાનપણથી સારી તાલીમ આપવી જોઈએ અને તે જ માટામાં મેાટા વારસા છે, એમ તે માનતા અને તે જ વિચારથી તેમણે પાતાનાં બાળકાને માટે રીટ્રીટ શાળા સ્થાપી હતી. શેઠ ચી. ન. છાત્રાલયના ટ્રસ્ટીમ`ડળના તેઓ પ્રમુખ હતા.
ગામડાના વિદ્યાથી એને સારુ' શિક્ષણ આપવા ટ્રસ્ટીમંડળે વિચાર કર્યાં અને એવા નિચ ઉપર આવ્યા કે સર્વાંગી વિકાસ સાધવાને માટે એક પ્રાયેાગિક શાળા શરૂ કરવી
