________________
પુરુષાર્થ ના અડીખમ ચૈદ્ધા
૧૨૯
૩૫ ચિત્રા તૈયાર થયા પછી તે અંગે ગુજરાતી, હિન્દી અને અંગરેજી નોંધા તૈયાર કરવાના પ્રસંગ આવ્યે, ત્યારે તેમની જોડે અનેકવાર વિચારવિનિમય કર્યાં હતા અને તૈયાર થયેલાં લખાણને પણ કાળજીથી તપાસ્યું હતું. હિન્દી અનુવાદ માટે તેમણે તેમના ખાસ મિત્ર ડૉ. રુદ્રદેવ ત્રિપાઠીને મેળવી આપ્યા હતા અને અગરેજી અનુવાદ માટે શ્રી શાંતિકુમાર જે. ભટ્ટ પાસેથી પણ તેમણે જ કામ તૈયાર કરાવ્યું હતું.
ત્યાöાદ દિલ્લી જઈ રાષ્ટ્રપતિ વી. વી. ગિરિની આ પુસ્તકના પ્રકાશન અંગે ખાસ મુલાકાત લીધી હતી તથા લેાકસભાના અનેક સભ્યા, તેમજ ડૉ. કરણસિ’હું, શ્રી ડી. એસ. કાઠારી વગેરેને મળી આ ગ્રંથનુ' મહત્ત્વ સમજાવ્યુ હતુ. વળી જરૂર જણાતાં તેઓ છેક કલકત્તા જઈ ડી. સુનીતિકુમાર ચેટરજીને મળી આવ્યા હતા અને તેમની પાસે આ ગ્રંથના પરિચય લખાવી લાવવામાં સલ થયા હતા.
તા. ૧૬-૬-૭૪ રવિવારના રાજ મિલા માતુશ્રી સભાગારમાં આ ગ્રન્થનુ પ્રકાશન કરવાના નિર્ધાર થતાં તેમણે તે અંગેની કાÖવાહી લગભગ એક મહિના સુધી સભાળી હતી અને તે માટે મુંબઇમાં અનુકૂળ હવામાન પેદા કરવામાં પણ તેમના ફાળા યશસ્વી રહ્યો હતા. રંગમ'ચની સજાવટ આદિમાં પણ તેમના કલાનૈપુણ્યના પરિચય થયા હતા. તે માટે પત્રાએ પણ પ્રશંસા કરી હતી.
ધમમાં હસ્તક્ષેપ કરનારા સરકારી ખીલેા વખતે પણ તેમણે આગળ આવીને ખૂબ પરિશ્રમપૂર્વક કામ કરેલુ' છે. એમ્બે બેગ' એકટ, ગ્વાલિયર એગસ' એકટ, ખાલસન્યાસ દીક્ષા પ્રતિમધક ખીલ–મહારાષ્ટ્ર, ખાલસન્યાસ દીક્ષા પ્રતિમ`ધક ખીલ-અખિલ ભારતીય, સાધુ-રજીસ્ટ્રેશન એકટ, એલ ઇન્ડિયા રિલિજિયસ ટ્રસ્ટ ખીલ તથા સમેતશિખર તીથ રક્ષા આદિ પ્રસંગેાએ તેમણે મંત્રી તરીકે બજાવેલી સેવા અતિ પ્રશ’સનીય છે. વધારે સ્પષ્ટ કહુ. તા વર્ષોં સુધી ન ભૂલાય એવી છે.
પતિશ્રીના સાહિત્યસન માટે તેા શુ' લખું...? એમની લેખિની હજી સુધી અવિરત ધારાએ ચાલે છે અને ગમે તેવા કઠિન વિષયાને પણ એટલી સરલ રીતે રજૂ કરી શકે છે કે આખાલવૃદ્ધ તેમનું સાહિત્ય વાંચી શકે. અનન્ય વિદ્યાપ્રેમ, મનની એકાગ્રતા અને શરીરની ખડતલતાને લીધે તેએ પોતાના જીવન દરમિયાન વિપુલ સાહિત્યનું સર્જન કરી શકયા છે અને તે ઘર ઘરમાં પહાંચી ગયુ છે. લાખા નક્લાના પ્રચાર એ તેની લાકપ્રિયતાના પુરાવા છે. એમના કેટલાક ગ્રન્થાની પ્રસ્તાવના લખનની તક તેમણે મને આપી ઉપકૃત પણ કર્યાં છે.
અમે તેમની વિદ્વત્તાના લાભ લેવા મુક્તિકમલ જૈન માડુન ગ્રંથમાલા તરફથી મારી સૂચનાનુસાર ધર્માંધ ગ્રંથમાળાનાં ૨૦ પુસ્તકા તૈયાર કરાવેલાં છે અને તે અત્યંત