Mahavir Jain Vidyalay Shatabdi Mahotsav Granth Part 01

SR No.: 012078
Original Sutra Author: N/A
Author: Kumarpal Desai
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2015
Total Pages: 240
Language: Gujarati
Classification: Smruti_Granth
File Size: 6 MB

Page 110

અધ્યાત્મયોગી અવધૂત શ્રી ચિદાનંદજીની વાણી
87
આત્મસાધનાની આત્માનુભૂતિથી જે સાધક બ્રહ્મતત્ત્વનો અનુભવ કરે છે તેને પછી આવા ભેદ નથી રહેતા. પણ તેના પછી આવનારા અનુયાયીઓ કે જેણે કશી અનુભૂતિ નથી કરી પણ માત્ર પંથસંપ્રદાયની ગતાનુગતિક માન્યતાની કંઠી બાંધી છે તેઓ કટ્ટરપંથી બની જાય છે.
મધ્યકાલીન ગુજરાતી સાહિત્યમાં આપણે જેને તત્ત્વજ્ઞાની-જ્ઞાનમાર્ગી-વેદાન્તી-યોગમાર્ગી કે આત્મજ્ઞાની કવિઓ કે ભજનિક સંત-ભક્તો તરીકે ઓળખીએ છીએ. તેમણે પણ ભક્તિકાવ્યો આપ્યાં જ છે. પ્રેમલક્ષણા ભક્તિનું પણ ગાન કર્યું છે. ક્યારેક એમાં નિર્ગુણ-સાકાર પણ આવી જાય તો ક્યારેક સગુણ-નિરાકાર.
ચિદાનંદજીની ઉપાસના-આરાધના-ભક્તિસાધનાનું લક્ષ્ય હતું અનુભવ. અધ્યાત્મનો અનુભવ, આત્માનો અનુભવ. અને અનુભવ એટલે ચેતનાનો પૂર્ણ ચેતનમાં પ્રવેશ. પરમ ચેતના સાથેના સાયુજ્યની પૂર્ણ પ્રતીતિ. “ચિદાનંદ' એ એમનું મૂળ નામ નહીં, પણ તખલ્લુસ છે. મૂળ નામ તો કપૂરચંદજી. પણ કવિનામ તરીકે એમણે સ્વીકાર્યું ‘ચિદાનંદ'.
ચિદાનંદ' શબ્દ જ “આનંદઘનજી'ની અવધૂત પરંપરાનું સૂચન કરતો હોય એમ લાગે છે. તમામ પ્રકારના બાહ્ય ક્રિયાકાંડો અને ગચ્છ-પંથની માન્યતાઓના હઠાગ્રહો છોડીને સીધો-સરળ આત્મ-સાક્ષાત્કારી યોગસાધનાનો માર્ગ પોતે પસંદ કરીને પોતે એકાકી સાધના અને આનંદ: મસ્તીભર્યું જીવન જીવવાની રાહ અપનાવ્યો હશે,
વેદ ભણો ક્યું કિતાબ ભણો અરુ,
દેખો જિનાગમ હું સબ જોઈ દાન કરો અરુ સ્નાન કરો,
મૌન ધરો વનવાસી ક્યું હોઈ. તાપ તપો અરુ જાપ જપો કોઈ,
કાન ફિરાઈ ફિરો ફૂનિ દોઈ આતમ ધ્યાન અધ્યાતમ જ્ઞાન,
સમો શિવ સાધન ઔર ન કોઈ.” અધ્યાત્મ યોગીરાજ શ્રી ચિદાનંદજી કે જેનું બીજું નામ શ્રી કપૂરચંદજી હતું એ અર્વાચીન કાળના જૈન ધર્મ સાથે સંકળાયેલા સંતકવિ હતા. ઈ. સ. ૧૮૫૦માં તેઓ હયાત હતા એટલે કે આજથી માત્ર એકસો બાસઠ વર્ષ પહેલાં સૌરાષ્ટ્રમાં ભાવનગર મુકામે એમણે કેટલીક રચનાઓનું સર્જન કર્યું છે.
એમના જીવન વિશે સંપૂર્ણ પ્રમાણભૂત કહી શકાય એટલું વિગતપૂર્ણ ચરિત્ર મને નથી સાંપડ્યું. કદાચ ક્યાંક છપાયું હશે પણ મારી નજરમાં નથી આવ્યું. મુ. શ્રી ધનવંતભાઈના સૌજન્યથી મને પદ્યાવલી' ભા.૧,૨ ગ્રંથ પ્રાપ્ત થયેલો.