________________
साध्वारत्न पुष्पवती अभिनन्दन ग्रन्थ PREM
25. न्यायव० 13, 14, 17, 18, 19
__26. दशव०नि० गा०, 49-137 27. प्रयोगपरिपाटी तु प्रतिपाद्यानुरोधतः ।-प्र० परी० पृ० 45 में उद्धत कुमारनन्दि का वाक्य । 28. श्री दलसुखभाई मालवणिया, आगम युग का जैन दर्शन, प्रमाण खण्ड, पृ० 157 29. मनिश्रुतावधिमनःपर्ययकेवलानि ज्ञानम् । तत्प्रमाणे । आद्यं परोक्षम् । प्रत्यक्षमन्यत् ।
-तत्वा० सू०, 1/9, 10, 11, 12 30. मतिः स्मृतिः संज्ञा चिन्ताभिनिबोध इत्यनन्तरम् । -वही, 1/13 31. गृद्धपिच्छ, त० सू०, 1/13 32. अनुमानमपि द्विविधं गौण मुख्यविकल्पात् । तत्र गौणमनुमानं त्रिविधं स्मरणं प्रत्यभिज्ञा तर्कश्चेति ।
-वादिराज, प्र०नि० पृ. 33, माणिकचन्द्र ग्रन्थमाला, बम्बई। 33. अकलंकदेव, त० वा०, 1/20, पृ. 78, भारतीय ज्ञानपीठ, काशी। 34. अथ तत्पूर्वकं त्रिविधमनुमानम् । -न्यायसू. 1/1/5 35. अथवा पूर्ववदिति-यत्र यथापूर्वं प्रत्याभूतयोरन्यतरदर्शनेनान्यतरस्याप्रत्यक्षस्यानुमानम् । यथा धूमेनाग्निरिति ।
-न्यायभा० 1/1/5, पृ० 22 36. यथा धूमेन प्रत्यक्षेणाप्रत्यक्षस्य बह्न ग्रहणमनुमानम् ।-वही, 1/1/47, पृष्ठ 110 37. वही, 1/1/1, पृष्ठ 7 38. वही, 1/1/1, पृष्ठ 7 39. साध्याविनाभावित्वेन निश्चितो हेतुः ।-माणिक्यनन्दि, परीक्षामुख 3/15 40. व्याप्यस्य ज्ञानेन व्यापकस्य निश्चयः, यथा वह्निधूमस्य व्यापक इति धूमस्तस्य व्याप्त इत्येवं तयोर्भूयः सहचार पाकस्थानादौ दृष्ट्वा पश्चात्पर्वतादी उद्ध यमान शिखय धूमस्य दर्शने तत्र वह्निरस्तीति निश्चीयते ।
-वाचस्पत्यम्, अनुमान शब्द, प्रथम जिल्द, पृष्ठ 181, चौखम्बा, वाराणसी सन् 1962 ई० 41. अनुमानस्य द्वे अंगे व्याप्ति पक्षधर्मता च । -केशवमिश्र, तर्कभाषा, अनु० निरू० पृष्ठ 88-89 42. व्याप्यस्य पर्वतादिवृत्तित्वं पक्षधर्मता।-अन्नम्भट्ट, तर्कसं० अनु० वि० पृष्ठ 57 43. यत्र यत्र धूमस्तत्र तत्राग्निरिति साहचर्य नियमो व्याप्तिः ।
--तर्क सं०, पृष्ठ 54 ; तथा के शवमिश्र, तर्कभा०, पृष्ठ 72 44. पक्षधर्मत्वहीनो पि गमकः कृत्तिकोदयः । अन्तव्याप्तेरतः सैव गमकत्व प्रसाधनो॥
-~-वादीभसिंह, स्या० सि० 4/83/84 45. साध्य निर्देशः प्रतिज्ञा ।
--अक्षपाद, न्यायसू० 1/1/33 46. प्रज्ञापनीयेन धर्मेण धर्मिणो विशिष्टस्य परिग्रहवचनं प्रतिज्ञा साध्य निर्देशः अनित्यः शब्द इति ।
-वात्स्यायन, न्यायभा०, 1/1/33 तथा 1/1/34 47. अनमेयो शो विरोधी प्रतिज्ञा । प्रतिपिपादयिषितधर्मविशिष्टस्य धर्मिणोपदेश-विषयमापादयितुमद्देशमात्र प्रतिज्ञा।
-प्रशस्तपाद, वैशि० भाष्य पृष्ठ 114 48. यदनमेयेन सम्बद्ध प्रसिद्ध च तदन्विते । तदभावे च नास्त्येव तल्लिंगमनमापकम् ।-वही, पृष्ठ 100 49. प्र. भा०, पृष्ठ 100 50. पक्षः प्रसिद्धो धर्मो........1 हेतुस्त्रिरूपः । कि पुनस्त्ररूप्यम् ? पक्षधर्मत्व सपक्षे सत्वं विपक्षे स्वासत्वमिति । तद्यथा ।
अनित्यः शब्द इति पक्षवचनम् । कृतकत्वादिति पक्षधर्मवचनम् । यत्कृतकं तदनित्यं दृष्टं यथा घटादिरिति सपक्षानगमवचनम् । यन्नित्यं तदकृतकं दृष्टं यथाकाशमिति व्यतिरेकवचनम् । -शकरस्वामी, न्याय प्र०, पृष्ठ 1-2
.:
जैन-न्याय में अनुमान-विमर्श : डॉ० दरबारीलाल कोठिया | ६७
www.jain