________________
[ पं० रतनचन्द जैन मुख्तार :
उदीरणा का अर्थ अकालमरण नहीं है, क्योंकि मरण से एक आवली पूर्व आयुकी उदीरणा रुक जाती है । उदयावली से बाहिर स्थित कर्म के द्रव्य को अपकर्षण के द्वारा उदयावली काल में प्राप्त कराना उदीरणा है । कहा भी है
४७२ ]
'अण्णत्य दिये संयुहणमुदीरणा' ( गो. कगा. ४३९ )
अर्थात् -
- उदयकाल के बाहर स्थित कर्मद्रव्य को अपकर्षण के बल से उदयाबलीकाल में प्राप्त कराना
उदीरणा है ।
अतः देवायु और नरकायु की उदीरणा है, किन्तु कदलीघात अर्थात् अकालमरण नहीं है ।
— जै. ग. 25-7-66/ IX / र. ला. जैन, मेरठ
उत्कृष्ट अनुभाग उदीरणा का अल्पबहुत्व
शंका - षट्खण्डागम पु० १६ पृ० ५४४ पर जो अल्पबहुत्व लिखा है वह किस वस्तु का है अर्थात् अनुभाग सत्कर्म का है या और किसी का ?
समाधान - षट्खण्डागम धवल टीका पुस्तक १६ पृ० ५४४ पर जो अल्प-बहुत्व लिखा है वह उत्कृष्टअनुभाग- उदीरणा का है। किंतु लेखक के प्रमाद के कारण प्रारम्भ में बहुत पाठ छूट गया है जिससे प्रथम तीन पंक्तियों का पाठ " णिरयगईएखेर इएस मिच्छत्त० अनंतगुणो ।" अशुद्ध हो गया है । शुद्ध पाठ इसप्रकार होना चाहिये - " अप्पा बहुअं दुविहं जहणमुक्कस्सं च । उक्कस्सए पयदं । तं जहा-सम्बतिव्वाणुभागं सादं । उच्चागोदजस कित्तीओ अनंतगुणहीणाओ । कम्मइय० अनंतगुणहोणा । तेजइय० अनंतगुणहीणा । आहार० अनंतगुणहीना । वेजविव्य० अनंतगुणहोणा । मिच्छत्त० अनंतगुणहीणा । केवलणाणावरण केवल सणावरण असाद० अनंतगुणहीणा । अण्णदरो अनंताणुबंधि० अनंतगुणहीणा । अण्ण० संजलण० अनंतगु० होणा । अण्ण० पच्चवखाण० अनंतगुणहीना । अण्ण० अपचचक्खाण अनंतगु० होणा । मदिणाणावरण अनंतगुणहीणा । सुदावरण० अणं० गु० होणा । ओहिजाणव० ओहिदसणा व० अ० गु० हीणा । मणपज्जव० अनं० गु० होणा । जघुंसय० अनं० गु० होणा । योगगिद्वि० अणं० गु० होणा । बुगुच्छा० अ० गु० होणा । णिद्दाणिद्दा० अ० गु० होना । पयलापयला अणं० गु० होणा । निद्दा० अ० ० गु० होणा । पयला० अ० गु० होणा । णीचा० अजस० अ० गु० हीणा । निरयगई० अणं० गु० होणा | देवगइ० अनं० गु० होणा । रदि० अ० गु० होणा । हस्स अनं० गु० हीणा । देवाउ० अ० गु० होणा । णिरयाउ० अ० गु० होना । मणुसगई० अ० गु० हीणा । ओरालिय० अनं० गु० होणा । मनुसाउ० अनं० गु० होगा । तिरिक्खाउ० अ० गु० हीणा । इत्थि० अनं० गु० होणा । पुरि० अ० गु० होणा । तिरिक्ख० अणं० गु० होणा । चक्खुदं० अ० गु० हीणा । सम्मागिच्छ० अ० गु० हीणा । वाणांतराइय० अ० गु० होणा । लाहंतराइय० अ० गु० होणा । भोगंतराइय० अनंत० गु० होणा । परिभोगंतराइय० अ० गु० हीणा । अचखुर्द • अ० गु० होणा । वोरियंतराइय० अ० गु० हीणा । सम्मत० अ० गु० होणा ।
रिगईए खेरइएस सव्वतिब्बाणुभागं मिच्छत्त । केवलणाणाव. केवल सणाव असावाअनंतगुणहीणा । अण्ण. अनंतायुबंधि. अ. गु. हीणा । अण्ण. संजलण. अ. गु. होणा । अण्ण. पच्चक्खाण. अ. गु. होगा । अण्ण अपच्च. अ गु. होणा । मदि अ. ग. हीणा । सुद अ. गु. हीणा । मणपज्जव अ. गु. होणा । णकुंसय. अ. गु. । अरवि. अ. गु. हीणा । सोग. अ. गु. होगा । भय अ गु. होणा । दुगु द्या. अ. गु. होगा । निद्दा. अ. गु. होगा ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org