________________
વિચાર કરનારને સૂચના
૩પ૧, ચાલતા અવલંબનમાં ચટાડવું. આ કિયા ઘણી ઉપયોગી અને મનને બોધ તથા પરિધમ આપનાર છે. આ કિયાથી, વારંવાર ચાલ્યા જતા મનરૂપી અશ્વને કાબુમાં રાખવાની શક્તિમાં વધારે થાય છે.
અનેક વિચારકમ આ એકાગ્રતાને અભ્યાસ જેઓને કઠણ પડે તેઓએ જુદી જુદી જાતના અનેક વિચારો કરવા. આ પણ એકાગ્રતાનું એક સાધન છે, પણ તે એકાગ્રતા નથી, કેમકે જુદા જુદા વિચાર કરવામાં મનને અનેક આકારે ધારણ કરવા પડે છે અર્થાત અનેક આકારે પરિણમવું પડે છે, અને તેથી એક આકૃતિ કે એક જાતના વિચાર ઉપર તે સ્થિર રહેતું નથી, યા તે વખતે એક આકૃતિ ઉપર સ્થિર રહેતું નથી. તથાપિ એક આકૃતિ ઉપર મનને ઠરાવવું તે કરતાં આ રસ્તે ઘણે સરળ છે. આ પછીના દુક્કર કાર્ય એકાગ્રતા ઉપર હળવે હળવે સાધક પહોંચી શકશે, માટે શરૂઆતમાં સાધકેએ આ રસ્તો લેવા.
આ વાત વારંવાર યાદ રાખવી કે એકાગ્રતા અને અનેક વિચાર તે એક નથી, અને તે મનને એકજ નિશ્ચિત વસ્તુ ઉપર રેકી તેમાં જ સ્થિર કરી રાખવાનું છે. તેના ઉપર ભમતું નહિ પણ જેમ તેના અંતર્ગત તત્વને બાહાથી ચુસી લેતું હોય કે તદ્રુપ થતું હોય તેમ કરી દેવું.
રહેલું નથીમાં એક આકૃતિ અર્થાત અને
વિચાર કરનારને સૂચના મનને સુશિક્ષિત કરનારા મનુષ્યોએ મનમાં જે વિચાર આવે તેના સંબંધમાં સાવધાનતા રાખવી જોઈએ.
- નિરંતર આવે દઢ નિર્ણય કરવો કે મારે અસદ વિચારે બીલકુલ મનમાં દાખલ થવા દેવા નથી જ.” કદાચ પેસી જાય તે તત્કાળ તેને કાઢી નાખવા. તેમજ તે ખરાબ વિચારોને સ્થાને તેનાથી વિપરીત અર્થાત્ સારા વિચારોને તરતજ સ્થાપન કરવા.
આ અભ્યાસથી મન એટલું બધું વશ થશે કે થોડા વખત પછી પિતાની મેળે જ સારા વિચારે કરશે, અને અસદુ વિચારો પિતાની મેળે દૂર થશે. માટે શરૂઆતમાં ઉપર જણાવેલ દઢ સંકલ્પ કરવાજ
