________________
ચોગશાસ
( ૭ )
ખેડા ટુના તેવામા થી તેમને આવતાં જોઈ તેમાને એક ર્ષ્યાથી કહેવા લાગ્યા .
आगतो हेमगोपालो दण्डकम्बलमुद्दहन् ।
અર્થાથમાં ૬૨ અને કામળી લઈને હેમ નામના ગેટપાલ આવ્યા. શ્રી હેમચસૂરિએ નણ્યુ કે મારી મશ્કરીમાં ગેાપાળની ઉપમા મને આપી, પણ પાતે અવસરન હેાવાથી તરતજ તેને પ્રતિકાર કરવા મ્યામાં જવાબ આપ્યા કે
पड्दर्शनपशुप्रायांश्चारयन् जैनवाटके ॥
અજૈન ધર્મ રૂપી વાડામાં છ દર્શન રૂપી પશુઓને ચરાવનાર હ ઞાપાલ છું.
આ સાંભળી બ્રાહ્મણા આશ્ચર્યચકિત બની નિરૂત્તર થયા.
એકદા સિદ્ધરાજયસિહને આચાર્યશ્રીએ કહ્યું કે · તારી જગતમાં ખ્યાતિ છે તે વિસ્તારવા માટે હું પંચાંગી વ્યાકરણ કરૂં. ' રાજાએ હા પાડી. ત્યારે હેમચંદ્રસૂરિએ કહ્યુ કે “ કાશ્મીરમાં શારદા ભડાર છે ત્યાં આદિ વ્યાકરણની ગંભીર પ્રતા છે કે જે ખીજે કાઇ પણ સ્થલે નથી, તા તે તુરત મગાવા તેા વ્યાકરણની રચના કરું. ' રાજાએ પ્રધાનને તે લેવા મેાકલ્યા. પ્રધાનાએ ત્યાં જઈને અગરપ આદિથી શારદા માતાને તુષ્ટ કરી માતાએ આ પુસ્તકા આપ્યા, તે લાવીને પ્રધાનાએ રાજાને આપ્યાં, રાજાએ સૂરિને આપ્યાં. પછી તેમણે પચાંગી વ્યાકરણ બનાવ્યું, અને રાજાએ પડિતાને તેડાવ્યા. બ્રાહ્મણ પડિતાએ રાજાને કહ્યું કે કાશ્મી રમાથી શારદાભંડારમાથી લાવેલા પુસ્તાની તે નકલ છે! ખરે તો તે ત્યારે કહેવાય કે જે પાણીમાં નાખવાથી તે વ્યાકરણ ભીનું ન થાય તા, રાજાએ જાણ્યુ કે આ દ્વેષ છે, છતા આચાર્યશ્રીએ કહ્યું “ ખુશીની સાથે, ભલે પ્રમાણતાની તે સાટી ચાખે', ' પછી પ્રાન આદિ, નગરજને ને લઇ તે વ્યાકરણ કુંડમાં નંખાયુ, પણ લેશ માત્ર ભીંનું થયું નહિ,
આથી રાજા ઘણી આનદિત થયા અને તેણે ત્રણ વર્ષ લગી ત્રણસે દામ હમેશ આપી સેાનાના અક્ષરથી તે વ્યાકરણ લખાવ્યું અને હાથીની અખાડી પર તે સામૈયા સથિ પધરાવી ગામમાં ફેરવ્યું હતું,
પછી હેમસૂરિનાં વંચનથી જયસિહ રાજાએ કર માફ કર્યો, મા જાળ બંધ કરાયી, અને ક્રોડા સોના પુષ્પદાનમાં ખર્યાં, આવી રીતે