________________
કાલજ્ઞાન,
૨૫
જે દસ દિવસ નિરંતર ચંદ્ર નાડિમાંજ પવન ચાલે તે ઉગ થા રેગ થાય અને સૂર્ય, ચંદ્ર એક એક નાડિમાં વારા ફરતી અર પહાર, (ચાર ચાર ઘડી) સુધી વાયુ ચાલ્યા કરે તે લાભ અને પૂજા પ્રમુખ ફળ થાય. ૭૫.
विपुवत्समयप्राप्ती स्पंदेते यस्य चक्षुषो ।
अहोरात्रेण जानीयात् तस्य नाशमसंशयम् ॥ ७६॥ બાર કલાકનો દિવસ અને બાર કલાકની રાત્રિ હોય તે તે વિષુવતું સમય કહેવાય છે. તે વિષુવત સમયમાં જેની આંખ ફરકે તે એક અહો રાત્રિમાં મરણ પામે એ નિઃશંસય છે. કઈક વિષુવકાળનો એ અર્થ કરે છે કે સૂર્ય અને ચંદ્ર નાડિ એકી સાથે બેઉ ચાલતી હોય તે વિષુવકાળ. તેમાં નેત્રો ફરકે તે એક અહો રાત્રિમાં મરણ થાય. વાયુના વિકારથી ફરકે તેને આંહી અધિકાર નથી પણ સ્વાભાવિક ફરકે તે માટે છે. ૭૬.
पंचातिक्रम्य संक्रांतीमुखे वायुर्वहन् दिशेत् । मित्रार्थहानिनिस्तेजोऽनर्थान् सर्वान् मृति विना ।। ७७॥
એક નાડિમાંથી બીજી નાડીમાં પવન જાય તેને સક્રાંતિ કહે છે. તેવી દિવસની પાંચ સંક્રાંતિ જવા પછી જે વાયુ મોઢાથી ચાલે તે મિત્ર, ધનની હાનિ, નિસ્તેજપણુ અને મરણ સિવાય સર્વ અનર્થ પામે. ૭૭.
संक्रांती: समतिक्रम्य त्रयोदश समीरणः ।
प्रवहन वामनासायां रोगोद्वेगादि सूचयेत् ॥७८॥ તેર સક્રાંતિને ઓળ ગીને પછી વાયુ જે ડાબી નાસિકામાંથી ચાલે તો તે રેગ તથા ઉદ્વેગાદિ થશે એમ સૂચવે છે. ૭૮.
मार्गशीर्षस्य संक्रांतिकालादारभ्य मारुतः । । । वहन् पंचाहमाचष्टे वत्सरेऽष्टादशे मृति ।। ७९ ॥ (માગશર માસના અજવાળા પખવાડીયાના પડવાને દિવસે સૂર્યોદયે જે વાયુ વહન થાય છે તેને માગશર સક્રાંતિ કહે છે) તે માગશર સક્રાંતિકાળથી લઈને જે એકજ નાડિમા પાચ દિવસ સુધી • પવન વહ્યા કરે છે તે દિવસથી અઢારમે વર્ષે મરણ થશે એમ
જાણવું. ૭૯.
0
1
