________________
૨૩૯
પાંચ શ્લાકે કરી ધારણાનું સ્વરૂપ મતાવે છે. પાંચે વાયુને જીતવાંનાં જુદાં કળા બતાવી હવે પાંચે વાયુ જીતવાનુ એક ફળ બતાવે છે.
यत्र यत्र भवेत्स्थाने जंतो रोगः प्रपीडकः । तत्छांत्यै धारयेत् तत्र प्राणादिमरुतः सदा ॥ २५ ॥ જે જે ઠેકાણે પ્રાણિઓને પીડા કરનાર રાગ ઉત્પન્ન થયા હાય તેની શાંતિને માટે તે તે ઠેકાણે પ્રાણાદિ વાયુને ત્યાં રોકી રાખવા. ૨૫. વિવેચન—શરીરના કોઇ પણ ભાગમાં પાંચ વાયુમાંથી કાઇ પણ વાયુનું સ્થાન હોય છે, તે આગળ બતાવી ગયા છીએ, તે જે ઠેકાણે રાગ ઉત્પન્ન થયા હોય તે રાગ મટાડવા માટે પ્રથમ પૂરક કરી, તે રાગને ઠેકાણે ( રાગના ઉપર ) કુંભક કરવા. આમ કરવાથી તે રાગ નાખ઼ુદ થશે. ઘણે ભાગે વાત, પિત્ત અને કફની વિષમતાથી રાગાની ઉત્પત્તિ થાય છે. તેવે ઠેકાણે વાયુને રાકવાથી ખરાખ તત્ત્વા દૂર થઈ, વાયુ પ્રમુખની વિષમતા ચાલી જાય છે, અને મનુષ્ય નિરોગી બને છે. આમ કરવાથી કર્મનાં સિદ્ધાંતાને કેઇ પણ રીતે હાનિ પહોંચતી નથી. કેમકે કેટલાએક રાગોની કે અશાતા વેદનીની શાંતિ આવા ઉપચારાથી કે આવાં નિમિત્તોથી પણ થઇ શકે છે. કાઇ કર્મ એકજ રીતે વેઢવાનું કે નિર્જરવાનું અની શકે એવા સિદ્ધાંત નથી. ૨૫.
(પ્રાણાર્દિક વાયુને જીતવાનાં ફળે મતાવી હવે તેની ધારણા કરવાનું કહે છે.)
~~~~~~
વાયુની ધારણા. एवं प्राणादिविजये कृताभ्यासः प्रतिक्षणम् । धारणादिकमभ्यस्येन्मनः स्थैर्यकृते सदा ॥ २६ ॥ આ પ્રમાણે પ્રાણાદિ વાયુને જીતવા માટે વારંવાર અભ્યાસ કરીને મનને સ્થિર કરવા માટે નિરંતર ધારણાદિકના અભ્યાસ કરવેા. ૨૬.
પાંચ શ્લાકે કરી ધારણાનુ સ્વરૂપ બતાવે છે. उक्तासनसमासीनो रेचयित्वानिलं शनैः । आपादांगुष्ठपर्यतं वाममार्गेण पूरयेत् ॥ २७ ॥ पादांगुष्ठे मनःपूर्व रुद्ध्वा पादतले ततः । पाष्ण गुल्फे च जंघायां जानुन्यूरौ गुदे ततः ॥ २८ ॥
