________________
રાગ દ્વેષ જીતવાનો ઉપાય,
૨૯૧ એનું ધ્યાન નિરર્થક છે. માટે મેક્ષની ઈચ્છા રાખનારાઓએ અવશ્ય મનની શુદ્ધિ કરવી જોઈએ. તે શુદ્ધિ સિવાય બીજાં તપ, શ્રુત અને યમાદિ અને (પાંચ મહાવ્રતાદિ)થી કરી કાયાને દંડવે કરી (દુખી કરે કરી) શું સાધ્ય થવાનું છે? અર્થાત્ મન શુદ્ધિ સિવાય તે કેવળ સંસાર વધારવાનાં કારણે સરખા છે. મન શુદ્ધિ માટે રાગ દ્વેષને વિજયકર, કે જેથી આત્મા મલિનતાને ત્યાગ કરી સ્વરૂપમાં ( સ્વાભાવિક સ્થિતિમાં ) રહી શકે. ૪૦ થી ૪૫
રાગદ્વેષનું દુર્ભયપણું. आत्मायत्तमपि 'स्वांतं कुर्वतामत्र योगिनां । रागादिभिः समाक्रम्य परायत्तं विधीयते ॥ ४६॥ रक्ष्यमाणमपि स्वांत समादाय मनाग्मिषं । पिशाचा इव रागाद्याश्छलयति मुहुर्मुहुः ॥४७॥ रागादितिमिरध्वस्तज्ञानेन मनसा जनः । अंधेनांध इवाकृष्टः पात्यते नरकावटे॥४८॥
આત્માને આધીન કરતાં પણ યોગીઓના મનને રાગ દ્વેષ મહાદિ (રક્ત, દ્વિષ્ટ અને મૂઢતા વડે) દબાવી દઈ તેને પરાધીન કરી દે છે. યમનિયમાદિકે કરી તેનું (મનનુ) રક્ષણ કરતાં છતાં પણ કાઈક બાનુ કાઢીને પિશાચની મા રાગદ્વેષાદિ તેને વારંવાર છળી લે છે. રાગદ્વેષાદિ અધકાર વડે જ્ઞાનઆલેકિન (જ્ઞાનપ્રકાશનો) નાશ કરનાર મન જેમ આધળે આધળાને ખેચીને ખાડામાં નાખે છે તેમ મનુષ્યોને નરકરૂપ ખાડામાં પાડે છે ૪૬, ૪૭,૪૮,
રાગ દ્વેષ જીતવાનો ઉપાય. अस्ततद्भरतः पुंभिनिर्वाणपदकांक्षिभिः । विधातव्यः समत्वेन रागद्वेष द्विषजयः ॥४९॥
માટે નિર્વાણપદના ઈચ્છક પુરૂષોએ સાવધાન થઈ સમભાવ રૂપ શસ્ત્ર વડે રાગ દ્વેષ રૂપ શત્રુને વિજ્ય કર–૪૯
अमंदानंदजनने साम्यवारिणि मज्जतां। .
जायते सहसा पुसा रागद्वेषमलक्षयः ॥५०॥ ચા. ૨૬
