________________
સામાયિક વ્રતના અતિચાર,
કુટેવથી અથવા પુણ્ય બુદ્ધિએ દવ લગાડ, તથા તળાવ નદી અને કહ, કુંડાદિના પાણીને શોષી નાંખવાં તે સરશેષ કર્માદાન કહેવાય છે. ૧૧૩.
વિવેચન-કર્માદાનને શબ્દાર્થ જ એ છે કે કર્મને આવવાનું કારણ દુનિયાના ઘણા વ્યાપારે આ સિવાયના કર્મબ ધના કારણ ભૂત છે છતાં આ પંદરને કર્માદાન કહેવાને અભિપ્રાય એ છે કે આ વ્યાપારથી વિશેષ વિશેષ પાપ આવે છે. તેમજ ફાયદો થડે અને અનેક જીવને દુઃખ, ત્રાસ તથા સહારના હેતભૂત છે માટે ધર્મિષ્ટ મનુષ્યએ આવા વ્યાપારે ત્યાગજકર જોઈએ. આહી કઈ શંકા કરે છે કે આ પંદર કર્માદાનને અતિચાર શા માટે કહા, કારણ કે કર્માદાન પિતેજ પાપરૂપે છે, અને તે કરવાથી તે વ્રત ભંગ થ જોઈએ. ઉત્તર એ છે કે પોતે અર્થ દડમાં જે કર્માદાનાની છુટ રાખી છે તે સિવાય આવા વ્યાપાર કદાચ અજાણપણે અર્થાત અનઉપગે થઈ ગયા હોય તે અતિચારરૂપ છે, પણ જે જાણીને તે વ્યાપાર કરવામાં આવે તે વ્રત ભંગ થાય છે, એમ ભેગોપગ વ્રતના વીશ અતિચાર બતાવ્યા
હવે અનાથદંડ વ્રતના આતચાર, संयुक्ताधिकरणत्वमुपभोगातिरिक्तता। मौखर्यमथ कौकुच्यं कंदोऽनर्थदंडगाः ॥११४ ॥
હળ, મુશળ, ગાડી પ્રમુખ અધિકરણો સજી (જેડી) રાખવાં, ૧. પ્રમાણુથી અધિક ઉપભેગની વસ્તુ રાખવી, ૨. વાચાળપણું અર્થાત્ પૂર્વાપર વિચાર કર્યા સિવાય બેલવું, ૩. ભાડાદિકના જેવી શૂનયન એકાદિકથી ચેષ્ટા કરવી, ૪. કામ ઉત્પન્ન થાય તેવાં વચને બલવાં, પ. અનર્થદંડ વિરમણ વ્રતના પાંચ અતિચારે છે. ૧૧૪.
સામાયિક વ્રતના અતિચાર, कायवाङ्मनसां दुष्टप्रणिधानमनादरः । स्मृत्यनुपस्थापनं च स्मृताः सामायिकत्रते ॥ १२५॥
મન, વચન, કાયાને સાવદ્ય કાર્યમાં પ્રવર્તાવવા. ૩. સામાયિકમાં અનાદર (અનુત્સાહતા) ૪. અને સામાયિક કર્યું કે ન કર્યું તે સ્મૃતિ
