________________
' ' . પ્રથમ પ્રકાશ
હેતુ એ છે કે ધર્મ કરતાં ધાડ આવી જાય.” આ કહેવત પ્રમાણે પિતાના ચારિત્રમાં ખામી લાવી બીજાનું સુધારવા પ્રયાસ ન કેરવો જોઈએ. ૨. ગૃહસ્થાશ્રમમાં ભગવેલ વિષયે યાદ કરવાથી વિકાર થઈ આવે છે. કામની ઉત્પત્તિજ વિચારથી થાય છે. પૂર્વના વિચારનું આલ બન મળતાં જ સત્તામાં રહેલ વેદેાદય પ્રબળ અને પ્રગટ થાય છે. તે દૂર કરવા માટે તેવા વિચારે સ્મૃતિમાં ન લાવવા એ ઉત્તમ રસ્તો છે. ૩.
સ્ત્રીઓનાં રમણિક અંગ ઉપાંગે જેવાથી વિષયને જાગૃતિ મળે છે. જો કે સ્ત્રી દુર છે, પિતાની પાસે નથી, તથાપિ જેમ ખટાશને જોવાથી દાઢમાથી પાણું છુટે છે, તેવી જ રીતે દૂર રહેલી સ્ત્રીના અગપગો રાગદ્રષ્ટિથી જોતાં મન દ્રવિત થાય છે. ૪.
ઘણા રસવાળું, સ્નિગ્ધ ચીચેવાળું અને પરિમાણથી અધિક અન્નાદિ લેવાથી પણ ઇઢિઓ મજબુત અને મદન્મત્ત થઈ વિષયવિકાર પ્રત્યે દેડે છે. માટે બ્રહ્મચારી પરષએ કે સ્ત્રીઓએ બલિષ્ટ, રસાદિવાળે અને પરિણામથી અધિક ખોરાક ન લેવું જોઈએ, પણું શરીરને પિષણ મળે, ઇદ્ધિઓ ઉન્મત્ત ન થાય, અને દરેક કાર્યો પોતાના પ્રમાણમાં બની શકે, તેટલે ને તે ખેરાક લે જોઈએ. ૫. આ પાંચ ભાવનાઓથી બ્રહ્મચર્યનું રક્ષણ કરવું અને વૃદ્ધિ પમાડવી ૩૦-૩૧.
પાંચમા અપરિગ્રહવ્રતની ભાવના. स्पर्शे रसे च गंधे च रूपे शब्दे च हारिणि । पंचास्वतींद्रियार्थेषु गाढं गायस्य वर्जनम् ॥ ३२ ॥ एतेष्वेवीमनोज्ञेषु सर्वथा द्वेषवर्जनम् । માવિન્યત્રdāવે મવન વિ શર્વિતાર રૂરૂ |
સ્પ, રસ, ગધ, રૂપ અને શબ્દ આ પાંચ ઇન્દ્રિયના મનોહર વિષયને વિષે ગાઢ (ઘણી) આસક્તિનો ત્યાગ કરે અને તેજ પાચ ઇન્દ્રિયની અમનેz (ખરાબ) વિષયને વિષે સર્વથા દ્વેષને ત્યાગ કરે તે અકિંચન્ય ( અપરિગ્રહ યા નિર્મમત્વ) વ્રતની પાંચ ભાવનાએ કહેલી છે. ૩ર૩૩.
