________________
પ્રથમવૃત્તિનું નિવેદન શ્રીમદ્ રાજચંદ્રનું જીવન પ્રથારૂઢ થયેલું જોવાની ઇચ્છા ઘણા જિજ્ઞાસુની છે, તથાપિ તે ઇચ્છાને અનુકૂળ થવું શક્ય જણાયું નથી, કેમકે તેઓશ્રીનું જીવન મુખ્ય કરી આભ્યતર દશાનો વિષય હોઈ તેવી આત્યંતર દશાનું ચિત્ર આલેખવું તે વિશેષ નહીં તો તથારૂપ દશા અને સામર્થ્યધારક મહાશયોનું કાર્ય છે, સામાન્ય બુદ્ધિનું નથી. તેમના વિચારોના પૃથક્કરણપૂર્વક હાદ શોધવા માટે અને પછી તેને એક જીવનવ્રતના ઘાટમાં મૂકવા માટે તેઓના સમાગમમા આવેલા કોઈ કોઈ સજજનોએ યત્ન કરી જોયાં છે, તથાપિ તેઓએ તે કાર્ય પોતાની શકિત ઉપરાંતનુ અનુભવમાં આવતાં પોતાના તે પ્રયત્નો અત્યાર સુધીમાં તો પડતા મૂક્યા છે.– (મુરબ્બી મનસુખલાલ રવજીભાઈ—રાજજયંતિ પ્રસ્તાવના).
શ્રીમન્ના બાહ્ય વ્યાપારી ગૃહસ્થ–જીવન ઉપરથી તેમની અણીશુદ્ધ નીતિમત્તા–પ્રામાણિકતા જણાશે, પરંતુ તેઓની આત્મિક આત્યંતરદશાનો
ખ્યાલ આવી નહીં શકે, તેઓનુ આભ્યતર જીવન જાણવા માટે તેઓને લખેલા પત્રો અને લેખે જ માત્ર સાધન ગણી શકાય આ પત્રો વગેરે “શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર” ગ્રંથમાં એકત્રિત કરી અપાયા છે તેમાંથી તેઓએ પોતાના અગત જીવન, વ્યાપાર-વ્યવહાર, અને આંતરિક દશા સંબંધે જે જે ઉદ્ગારે જુદી જુદી વ્યક્તિઓ પરત્વેના પત્રોમાં લખેલા તેમાનો કેટલોક ભાગ એકત્રિત કરી શબ્દશ આ પુસ્તકમાં આપ્યો છે, જેથી તેઓની અગત સ્થિતિ કેવા પ્રકારની હતી અને બાહ્ય વ્યવહારમાં કેવી રીતે તેમને રહેવું પડતું હતું તેને કાંઈક ખ્યાલ આવશે તદુપરાત શ્રીમના આત્મિક જીવનની ઉચ્ચ ઉત્ક્રાંતિ દરેક મહાપુરુષને થાય છે તેમ ઉત્તરોત્તર થઈ હતી એ તેમના હૃદયદ્ગારને ક્રમબદ્ધ વિચારતાં સ્પષ્ટ જણાઈ આવશે. બાકી તે શોધક દૃષ્ટિએ તેમના બધા લેખો અને જીવનપ્રસંગે વગેરે તપાસી તે ઉપર વિશેષતાથી તેમનું બ્રહ
