________________
पंचमप्रकाश.
हवे ते गमागम प्रयोग तथा धारणनुं वर्णन करे बे. नासादिस्थानयोगेन, पूरणाप्रेचनान्मुदुः ॥ गमागमप्रयोगः स्यात्, धारणं कुंननात्पुनः ॥ १५ ॥ अर्थ:- नासिकादि स्थानना योगें करीने वारंवार पूरण तथा रेचनथी गमागमनो प्रयोग थाय, तथा कुंननथी धारण थाय.
हवे अपान वायुनुं स्वरूप कहे बे.
अपानः कृष्णरुग्मन्या, पृष्टष्टष्टांतपाणिगः ॥ जेयः स्वस्थानयोगेन, रेचनात्पूरणान्मुहुः ॥ १६ ॥
अर्थः- अपान वायु काला रंगनो होय बे, तथा ते गलांनी पाडलनी नाडीमां, गुदामां तथा पगना पाबलना जागमां होय छे, छाने ते पोताना स्थानना योगथी रेचन अने पूरणथी वारंवार जीती शकाय बे. हवे समानवायुनुं स्वरूप कहे बे. शुक्लः समानोन्नानि, सर्वसंधिष्ववस्थितः ॥ जैयः स्वस्थानयोगेना, सकृदेचनपूरणात् ॥ १७ ॥
:- समान वायु सफेदरंगनो होय बे, तथा ते हृदय, नाजि, छाने सर्व संधिस्थानोमा रहेलो बे, छाने पोताना स्थानना योगें करीने, ते वारंवार रेचन ने रणथी जीती शकाय बे.
हवे उदानवायुनं स्वरूप कड़े बे. रक्तोहत्कंठतालुभ्रू, मध्यमूर्ध्नि च संस्थितः ॥ उदानोवश्यतां नेयो, गत्यागति नियोगतः ॥ १८ ॥
ՀԵԱ
अर्थः- उदान वायु लाल रंगनो होय बे, तथा ते हृदय, कंठ, तालु, चुकुटीनो मध्य जाग तथा मस्तकमा रहेलो बे, अने ते गमनागमनना नियोगथी जीती शकाय बे.
हवे ते गमनागमननो प्रयोग कहे बे. नासाकर्षणयोगेन स्थापयेत्तं हृदादिषु ॥
बलादुत्कृष्यमाणं च, रुध्वा रुध्वा वशं नयेत् ॥ १९ ॥ अर्थः- नासिकाने खेंचवाना योगें करीने ते उदान वायुने हृदय श्रादिकने
४९
