________________
२०४
योगशास्त्र
वे विपक्ष ( मिथ्यात्वने ) जाणवाथी विवक्षित पदार्थ सारी रीतें समजाय, तेटला माटे सम्यक्त्वना विपक्षी मिथ्यात्वनुं स्वरूप कहे बे. देवे देवबुद्धिर्या गुरुधीरगुरौ च या ॥ धर्मे धर्मबुद्धिश्च मिथ्यात्वं तद्विपर्ययात् ॥ ३ ॥
अर्थः- कुदेवमां देवबुद्धि, कुगुरुमां गुरुबुद्धि, तथा कुधर्ममां धर्मबुद्धि तेने सम्यक्त्वथी उलटुं एवं मिथ्यात्व जाणवुं.
टीका:- मिथ्यात्व पांच प्रकारनं बे, नियदिक, जिनिवेशिक, सांशयिक, नानोगिक ते माथी श्रनिग्रदिक मिथ्यात्व, पोत पोताना शास्त्रना ज्ञानने जाणनारा, तथा परपक्षने तोडवामां समर्थ, एवा पाखंडीने होय. ना जियहिक मिथ्यात्व, " सघला देव, गुरु, धर्मने वांदवा, पण कोश्नी निंदा करवी नहि एवं बोलनार साधारण माणसोने होय." निनिवेशिक मिथ्यात्व सत्य वस्तुने जाणतां थकां पण, कदाग्रयुक्त बुद्धिवाला जमालि या दिकने होय. सांशयिक मिथ्यात्व देव, गुरु तथा धर्ममां संशयवालाने होय; छाने अनानोगिक मिथ्यात्व, विचारविनाना एकेंद्रिय जीवोने, तथा विशेष ज्ञान विनाना बीजा प्रापिउने प
होय. हवे ते मिथ्यात्व, मोहोटा रोगरूप बे, मोटा अंधकार रूप बे, परमशत्रुरूप बे, तथा महाविषरूप बे. रोग, अंधकार, शत्रु श्रने र तो एकज जवमां दुःखदायी बे पण श्रणशोधेलुं मिथ्यात्व तो हजारो जमोमां पण दुःखने माटे घाय बे. मिथ्यात्वयुक्त चित्तवाला प्राणी तत्व तत्व जाणताज नथी, कारण के, जे प्राणि जन्मथीज थांधला बे, तेर्ज वस्तुनुं सारा नरसापणुं शी रीतें जाणी शके. ?
हवे देव, कुदेव, गुरु, कुगुरु, तथा धर्म अधर्ममांथी देवनुं लक्षण कहेबे, सर्वज्ञो जितरागादि दोष स्त्रैलोक्य पूजितः ॥ यथास्थितार्थवादी च देवोर्दन् परमेश्वरः ॥ ४ ॥
अर्थ :- सर्वज्ञ, जितेला बे रागादिक दोषो जेणे एवा, त्रणे लोकथी पूजाएला तथा यथा स्थित प्रर्थने कहेनारा एवा परम ईश्वर श्रईन् देव बे.
टीका:- देवना देवपणामां, विचक्षणो चार अतिशयोने कड़े बे. तेर्जनां नाम, ज्ञानातिशय, पूजातिशय, अपायापगमातिशय, तथा वागति