________________
आचारचिन्तामणि -टीका अध्य० १ उ. ६ सु. १ त्रसजीव परिमाणम्
६५३
वा
पडुप्पन्ना तसकाइया के इकालस्स निल्लेवा सिया ? गोयमा ! जहन्नपए सागरोवमसयसहस्तपुहत्तस्स, उक्कोसतएवि सागरोवम सय सहस्स पुहत्तस्स " || इति । विरहापेक्षया त्रसानां निष्क्रमणमुपपातथ जघन्यत एको द्वौ त्रयो भवन्ति, उत्कृष्टतस्तु प्रतरस्यासंख्येयभाग प्रदेशपरिमाणाः । वसेपु जीवानां नैरन्तर्येणोत्पत्तिनिष्क्रमो वा जघन्येनैकं समयं द्वौ समयौ त्रीन् वा समयान् भवति । उत्कृष्टतस्त्वावलिकाया असंख्येयभागपरिमितं कालं सततमेवोत्पत्तिर्निष्क्रमो वा भवति । नैरन्तर्येणैकजीवस्यावस्थानं तु जघन्यतोऽन्तमुहूर्त काये भवति, तदनु स पृथिव्याये केन्द्रियेषु समुत्पद्यते । उत्कृष्टतः सातिरेकं सागरोपमसहस्रद्वयं सततं नैरन्तर्येण सकाये तिष्ठति । ततः
46
66
'पत्युत्पन्न त्रसकायिक जीव कितने काल के बराबर हैं ? गौतम ! जघन्य पद में एक लाख से नौ लाख तक के सागरोपम के बराबर और उत्कृष्ट पद में भी इतने ही है" ।
जघन्य एक, दो या
बराबर है | सकाय में
तीन समयतक है ।
विरह की अपेक्षा त्रस जीवों का निष्क्रमण और उपपात तीन हैं, और उत्कृष्ट प्रतर के असंख्यातवें भागवर्ती प्रदेशों के जीवो की निरन्तर उत्पत्ति या च्यवन जधन्य एक समय, दो समय उत्कृष्ट आवलिका के असंख्यातवे भाग परिमित काल तक निरन्तर उत्पत्ति और च्यवन होता रहता है । निरन्तर एक जीव की स्थिति जघन्य अन्तर्मुहूर्त तक सकाय में होती है और उसके बाद वह पृथ्वीकाय आदि एकेन्द्रिय में उप्तन्न होता है । उत्कृष्ट कुछ अधिक दो हजार सागरोपमतक निरन्तर सकाय में ठहर सकता है । तत्पश्चात्
પ્રત્યુત્પન્ન ત્રસકાયિક જીવ કેટલા કાલની ખરાખર છે? ગૌતમ! જઘન્ય પદમાં એક લાખથી નવલાખ સુધીના સાગરોપમની ખરાખર અને ઉત્કૃષ્ટ પદમાં પણ मेटसा ४ छे."
વિરહની અપેક્ષા ત્રસ જીવાનુ નિષ્ક્રમણ અને ઉપપાત જઘન્ય એક, બે અથવા ત્રણ છે. અને ઉત્કૃષ્ટ પ્રતરના અસખ્યાતમા ભાગવત્ત્ત પ્રદેશાની ખરાખર છે. સકાયમાં જીવાની નિર'તર ઉત્પત્તિ અથવા નિષ્કમણુ (ચવન) જઘન્ય એક સમય, એ સમય અથવા ત્રણ સમય સુધી છે. ઉત્કૃષ્ટ આવલિકાના અસખ્યાતમા ભાગ પરિમિત કાલ સુધી નિર'તર ઉત્પત્તિ અને નિષ્ક્રમણ ( નિકળવું) થતુ રહે છે. નિરંતર એક જીવની સ્થિતિ જઘન્ય અન્ત હૂંત સુધી ત્રસકાયમાં હોય છે. અને તે પછી તે પૃથ્વીકાય આદિ એકેન્દ્રિયમાં ઉત્પન્ન થાય છે. ઉત્કૃષ્ટ કાંઈક અધિક બે હજાર સાગરાપમ સુધી
