________________
३८८
आचाराङ्गसूत्रे
यादिकर्मणां कारणीभूतस्य प्राणातिपातस्य निष्पत्तिस्त्रिक्रियतया, चतुष्क्रियतया पञ्चक्रियतया वा त्रिधा भवति । एवं चतुर्विंशतिदण्डकेषु विज्ञेयम् ।
मृगवधोद्यतस्य क्रिया
मृगवधोद्यतो लुब्धकः खलु वनपर्वतजलाशयादिषु मृगवधार्थं गत्वा मृगग्रहणाय गर्तादिकं तवन्धनार्थं च पाशं रचयति, तदा मृगवधार्थं गमनगर्त - पाशादिकरणात् तस्य कायिक्यादिकाः क्रिया भवन्ति । तत्र गमनधावनग्रहणादिना गमनादिकायचेष्टारूपा कायिकी, गर्तपाशादिरूपेणाधिकरणेन निर्वृत्ता क्रिया आधिकरणिकी, यश्च मृगेषु प्रद्वेषस्तेन निर्वृत्ता प्राद्वेषिकी क्रिया भवति । प्राणातिपात की निष्पत्ति कहीं तीन, चार तथा कहीं पांच क्रियाओ से, ऐसे तीन प्रकार से होती है । चौवीसों दण्डकों में इसी प्रकार समझना चाहिए ।
मृगवध में उद्यतको क्रिया
मृग मारने के लिए उद्यत हुआ शिकारी वन पर्वत और जलाशय आदि में मृगका वध करने के लिए जाकर मृग पकडने के लिए खड्डा बनाता है और उसे बांधने के लिए नाल रचता है । उस समय मृगवध के लिए गमन करने से, तथा खड्डा एवं पाश तैयार करने से, उसे कायिकी आदि क्रियाएँ लगती है । जाना दौडना, पकडना आदि से कायिकचेष्टारूप कायिकी क्रिया लगती है । खड्ड और जालरूप अधिकरणों के कारण आधिकरणिकी क्रिया होती है, मृग पर होने वाले द्वेष के कारण
/
કર્મીના કારણભૂત પ્રાણાતિપાતની ઉત્પત્તિ કોઈ સ્થળે ત્રણ, કાઈ ઠેકાણે ચાર તથા કેઈ ઠેકાણે પાંચ ક્રિયાએથી એવા ત્રણ પ્રકારથી હેાય છે. ચાવીશેય દડકામાં આ પ્રમાણે સમજવુ જોઈ એ.
મૃગવધમાં તૈયાર થનારને ક્રિયા
મૃગને મારવા માટે તૈયાર થયેલા શિકારી વન, પર્યંત અને જલાશય આદિમાં મૃગને વધ કરવા માટે જઇને મૃગ પકડવા માટે ખાડા બનાવે છે, અને તેને બાંધવા માટે જલ રચે છે તે સમયે મૃગના વધ માટે ગમન કરવાથી, તથા ખા અને પાશ તૈયાર કરવાથી તેને કાયિકી આદિ ક્રિયાએ લાગે છે, જવું, દોડવું, પકડવુ' આદિથી કાયિક येष्टारूप कायिकी दिया लागे छे गाडी भने लय अधिरोना रो आधिकरणिकी
