________________
(૧૫) પરવશપણું (અવશિત્વ) છે. (જેને લીધે જોઈએ; તેમ, હાલી-ચાલી શકાય કે, ફરી શક્ય નહિ ) “ યંતિ ગર્ભાધાનના દોષથી એક પગ ટુંકે હોય; અથવા, એક હાથ ખેડવાળે હોય તે કુણિરેગ છે. “પિત કુબડે. પીઠ વિગેરેમાં કુબડાપણું હોય; તે, “કુબજ છે.” માતપિતાના લેહી–વીર્યને દેષ હાય; તે તેથી, ગર્ભમાં રહેલા દિથી કુ-(કુબા) વામન વિગેરેની ખેડ શરીરમાં થાય છે. કહ્યું છે કે – गर्भ वात प्रकोपेन, दौहृदेवाऽपमानिते भवेत् कुन्जः कुणिः पंगु मूको मन्मन एव वा १४
ગર્ભની અંદર વાયુના પ્રકોપથી અથવા દહલા ને પૂરાવાથી ગર્ભમાં રહેલે જીવ કુબડે કુણિરેગવાળે પાંગા સંગે કે મમન રેગવાળે થાય છે; આમાં “સંગે અને મમન એકાંત રિત (પેટના રોગ પછીના રોગમાં) મુખદિષમાં બતાવે છે, તથા “જિં જતિ (“ચ” સમુચ્ચયના અર્થમાં છે) વાત, પિત્ત વિગેરેના કારણે ઉખન્ન થયેલા આઠ પ્રકારના ઉદર રોગ છે, તે રેગવાળ ઉદરી છે, તેમાં જર રોગ અસાધ્ય છે, બાકીના તુર્ત થએલા દવા કરતાં મટે તેવા છે, તેના આ પ્રમાણે ભેદે છે.
प्रथक् समस्तैरपि चानिलायैः प्लीहोदरं बड़गुदं तथैव ॥ .
