________________
(૧૩) સિમ, (૮) વિચર્ચિક (કાળીદાદર,) (૯) કિટિભા (ખરસવું,) (૧૦) , પામ (ખસ,) (૧૧) શતારૂ ( ઘણું ફેલ્ફી) કુલ નાના મોટા ૧૮ છે, તે સામાન ન્યથી જોતાં, બધાએ કઢ-ગે સંનિપાતથી થાય છેછતાં પણ, વાત વિગેરેના ઉત્કટ દે.ષથી જુદા જુદા ભેદવાળા ગણાય છે. તથા, રાજાસ રેગ તે, રાજ્યમા (ક્ષય) રાગવાળે, રાજસી (ક્ષય) કહેવાય છે, અને તે ક્ષયરામસંનિપાતથી ચાર કારણે થાય છે. કહ્યું છે કે – त्रिदोष जायते यक्ष्मा, गदो हेतु चतुष्टयात् । वेगरोधात् क्षयाच्चैव, साहसाद विषमाशनात् ।१॥
ત્રણ દેષવાળે યમ (ક્ષય) નામને રેગ વીર્યના વેગના રેધથી વેગના ક્ષયથી, સાહસ કરવાથી તથા વિષમ (અગ્ય) ખોરાકથી—એમ ચાર કારણે થાય છે. તેજ પ્રમાણે અપરમારને રેગ વાત, પિત્ત, અને કફના સંનિપાતથી ચાર પ્રકારે છે, તે રેગવાળે સારા માઠાના વિવેકથી વિકલ હોય છે, તથા ભ્રમ (ચકી) મૂછ વિગેરેની અવસ્થાને તે રાગી ભગવે છે. કહ્યું છે કે, भ्रमावेश सरम्भो, देषोद्रेको हृतस्मृतिः अपस्मार इति ज्ञेयो, गदो घोर श्चतुर्विधः ॥१॥
ભમેળ ચડે, મૂછ વિગેરે થાય, શ્રેષને ઉછાળે થાય,
