________________
૪
અક્ષત-પૂજા ઃ- આપણુ' અક્ષય-અખંડ જે સ્વરૂપ
છે તેના પ્રતીક રૂપ અક્ષત-પૂજા છે. જે હું પૂજી છું' એવા તેના ભાવાથ છે. ક્ષતિરહિત અક્ષત વાપરવાનૢ વિધાન છે.
અક્ષત છે તેને માટે પૂજામાં
ફળ-પૂજા – પરમાત્માની પૂજામાં જે ફળ મુ’કવામાં આવે છે તે શુભાશુભ કર્મફળના ત્યાગરૂપે છે. કના શુભાશુભ ફળના હું કં કે લેાક્તા નથી અને હું ક ફળથી ભિન્ન ચૈતન્ય સ્વરૂપ છું તેવી અનુભૂતિના પ્રતીક રૂપે ફળપૂજા કરવામાં આવે છે.
નૈવેદ્ય-પૂજા :- આ પૂજા આત્મનિવેદનરૂપ છે. સ મિષ્ટ અને ઈષ્ટ પદાર્થોમાં મને કાઈ રસ નથી. રસ છે. એક માત્ર ભગવાનમાં. આવી ભાવના નૈવેદ્ય ધરતાં ભાવવાની છે.
આરતી :- આરતી પાંચ જ્ઞાનનું પ્રતીક છે. મંગળ દીવા એ કેવળજ્ઞાનનુ પ્રતીક છે. આ રીતે મંદિર અને મૂર્તિ-પૂજા એ ભારતીય દર્શનની સાધનામાં મુખ્ય અંગ છે.
પ્રભુને પૂજવામાં પ્રભુની પ્રભુતા પૂજ્ય છે, પરમ તારક છે, એ વિશ્વાસ દૃઢીભૂત કરવાના છે. કે, જેથી વિષય—કષાય રૂપ સ'સારને પૂજવાની મનની મિથ્યાગતિ, આપે।આપ અંકુશિત થઈને પ્રભુ તરફ ગતિ કરતી થાય અને આત્મા, આત્મામાં રમણતા કરતા થાય.
