________________
(૧૬)
'ry
અષ્ટપ્રકારી–પૂજાનું રહસ્ય
અભિષેક-પૂજા - બ્રહ્મરંધ્રમાં હજાર પાંખડીવાળા કમળમાં સાકાર પરમાત્મા બિરાજે છે. તે સાકાર પરમાત્માના મસ્તક ભાગમાંથી અમૃત રસ ઝરે છે. તેના પ્રતીકરૂપે અભિષેક-પૂજા કરવામાં આવે છે.
મેરુ શિખર —વરાવે એ સુરપતિ....” એટલે શરીરમાં મેરુદંડની ઉપરથી અમૃત રસ ઝરે છે.
પુ૫-પૂજા – શરીરમાં ચઢે હોય છે તે બીડાયેલાં કમળના આકારે હોય છે. પરમાત્માની પુષ્પ–પૂજા દ્વારા તે ચકો (કમળે) વિકસ્વર થાય તેવી ભાવના કરવામાં આવે છે. તાજું ખીલેલું, પ્રફુલ્લ સુવાસિત પુષ્પ પ્રભુએ પધરાવતાં વેંત પ્રગટતા ભાવેલ્લાસથી આ ચકો (કમળો) વિકસ્વર થાય છે.”
ગધ-પૂજા - ચંદન કેસર આદિ સુગંધી દ્રવ્ય દ્વારા વિકસિત થયેલાં ચ (કમળ)ની સુગંધને અનુભવ લેવાને છે. તેના પ્રતિક રૂપે ગધ—પૂજા છે.
ધુપ-પૂજા – આત્મા જ્યારે પોતાની અંદર પરમાત્મદશાને અનુભવ કરે છે ત્યારે કર્મ બળે છે અને તેની ધુમાડા જેવી શિખા બ્રહ્મરંધ્રમાંથી નીકળે છે તેના પ્રતીકરૂપે ધૂપ–પૂજા કરવામાં આવે છે. “ધૂપ ધ્યાન ઘટ અનુસરીયે રે...” હા મન માન્યા મહિનજી.” એ પંક્તિ તેની સૂચક છે.
