________________
જનતાને જન્મોત્સવમાં રસ
૨૧
ગઈ. અને સામે સ્ત્રીવર્ગ ગોઠવાઈ ગયા. મહારાજની બાજુમા તેમને નાને લેરખડે ભાઈ યુવરાજ કંડરીક બિરાજમાન થશે અને મહારાણી દેવી યશોધરાની બાજુમાં બહેન સરીખડી રૂપલાવણ્ય સંપન્ન યુવરાજપની યશોભદ્રા બેઠા, અરસ્પર કુપાળ પૂછાયા પછી મહા અમાત્ય સુબુદ્ધિ ઉભા થયા અને સંક્ષેપમાં સર્વ સાભળી શકે તે પ્રમાણે બાલ્યા. તેમના સ્વરમાં મીઠાશ હતી, ઉચ્ચારણમાં નમ્રતા સાથે સત્તાવાહતા હતી અને વાણી ચાતુર્યમા મુત્સદ્દીગીરી સાથે સેવાભાવનો સ્વનિ હતો. તેમના સંભાષણનો સાર નીચે પ્રમાણે હત–
મહારાજાધિરાજ ! દેવી યશોધરા! સજ્જનો! અને સન્નારીઓ આજે આપણે આપણા લોકપ્રિય મહારાજનો જન્મદિવસ ઊજવવા એકઠા થયા છીએ. આવા શુભ પ્રસંગે પ્રજાજન અને પ્રકૃતિ જનને આનંદ થાય તેમાં નવાઈ નથી. આપણુ મહારાજા પિતાની અંગત સુખ સગવડનો વિચાર ન કરતાં રાતદિવસ પ્રજાજની પ્રગતિ માટે ઉત્સુક રહે છે એ જાણીતી વાત છે. એમના અનેક પ્રયને પ્રજાની જાણુમાં પણ નહિ હોય, કારણ કે તે પ્રચ્છન્ન હોઈ, કેટલીક વાર જનતાની જાણ સુધી પહેચતા નથી. તેઓ રાજકારણના દરેક વિધ્યમા જાતે ભાગ લે છે અને પ્રત્યેક ખાતા અને બાબતોને રસપૂર્વક અભ્યાસ કરી જનતાની સગવડ સાચવે છે. તમારી આટલી મોટી હાજરી, તેમાસે મહારાજા તરફનો હદયને ભાવ અને તમારે અંગત સ્નેહ ખૂબ જાણીતા હાઈ, મહારાજાને પ્રજાસેવા સન્મુખ લાવે છે, પ્રેરે છે અને રસમય બનાવે છે. જે મહારાજા પિતાની પ્રજાને સુખી જોવા રાજી હોય અને પ્રજાના સુખ સાથે પિતાનું સુખ જડાયેલું છે એવી માન્યતા સાથે કામ લેતા હોય અને પ્રજાના સુખ સગવડ-અને પ્રગતિ માટે જેના દ્વાર ખુલ્લાં હોય તે રાજા ધન્ય છે, એ રાજાના નામને સાર્થક કરે છે અને સામાન્ય રીતે એ પ્રજાની પ્રીતિ પિતાની તરફ ખેંચી
