________________
૧૨
દાક્ષિણ્યનિષિ ક્ષુલ્લક ?
યશાભકા–નીચ! અધમ પાપી ! તારી સાથે મારે સભ્યતાથી જ વાત કરવી હતી, પણ તું મારા મોંમાં આંગળી ઘાલી બેલાવે છે. ફરીવાર કહું છું કે ચાલ્યો જા, ચૂપ રહે અને તારા હાર ઉઠાવી લે. મારા દેવ મારા પતિ છે, મારું સર્વસ્વ મારા દેવ છે અને મારા જીવન મા બેય અને મારે આત્મા તન્મય છે, તે સિવાય અન્ય તરફ મે કદી નજર કરી નથી. તારા રાજાને કહેજે કે સતીને એકજ પતિ હોય છે. ચાલ્યો જ, ઊઠ અને મને વધારે ઉકરી તારા જેવા રાજાના માનીતાનું અપમાન કરાવ નહિ. એક શબ્દ વધારે મોલ્યો તે તારી જીભ ખેંચી કાઢીશ.' •
વિટે જોયું કે હવા એકદમ ગરમ થઈ ગઈ છે, વધારે વાત કરવામાં સાર જેવું નથી. એની નજરે એણે દેવી યશોભદ્રામાં પાકે નિર્ણવ વાંચ્યા દેવી યશોભદ્રા કંડરીકના જીવતાં તો કદી પુડરીકને મળે નહિ એ પોતે બરાબર જોઈ શકે. એને મનમાં યશોભદ્રા માટે માન પણ ચકું, પણ પોતાનું અપમાન કરતી દેવીને જોઈ એના મનમા વિરની અંગત ગાઠ પણ તે વખતે પાકી બંધાણ, એક વધારે. શબ્દ બોલ્યા વિના એ ઊઠ, હાર લઈ લીધા અને વિદાય થવે. દેવીએ એને “આવજે ” એટલું પણ ન કહ્યું. એ દાંત કચયાવતે ત્યાંથી બહાર નીકળ્યા. પોતાના કામમાં નિષ્ફળ નીવડયા એટલે રાત્રે તો રાજા પાસે પણ ન ગયે. વાત કઈ રીતે સુધરે તેની યોજનાના * પાસાઓ એ ગોઠવવા લાગ્યું. એના મનમાં રોજના ઘડાય પણું યશોભદાનો મક્કમ નિર્ણય યાદ આવે એટલે એ પેજના પાછી ભાગીને ભૂકો થઈ જતી હોય એમ એને લાગ્યું. આખી રાત વિટ વિચાર વમળમાં ગૂંથાયે પતું કઇ નિર્ણય પર આવી શક્યો નહિ, અને ચાર વાગે પ્રભાતે એને કુરણા થઈ કે કંડરીકનો કટિા નીકળી જાય તેજ મહારાજાની ધારણા સફળ થાય. આવા અવ્યવરિત નિર્ણય પર આવી એ મોડે મેડા ઊંઘી મો.
