________________
[૯] મંત્રની અવસ્થાઓ
મનુષ્યમાં નિદ્રા અને જાગ્રત એવી બે અવસ્થાએ હેય છે, તેમ મંત્રમાં પણ સ્વાપ એટલે સુપ્ત–પ્રસુપ્ત અને બેધ એટલે જાગ્રત એમ બે અવસ્થાઓ હોય છે. તેમાં સ્વાપ અવસ્થા હોય તે મંત્રની સિદ્ધિ થતી નથી અને બેધ અવસ્થા હોય તે મંત્રની સિદ્ધિ થાય છે એટલે જિજ્ઞાસુએ આ બંને અવસ્થાએથી પરિચિત થવાની જરૂર રહે છે.
આ બે અવસ્થાએ અને મંત્રવ્યાકરણમાં કહ્યું છે કેतेषामुभे अवस्थे, स्वापो बोध इति तैजसस्य स्वापो वा। वामवहनं, प्रबोधो, दक्षिणवहनं परस्य तौ विपरीतौ ॥ मन्त्रस्योभयवाहे, बोधः स्यादुभयमन्त्र मेदानाम् । मन्त्रः प्रबुद्धमात्रः सिद्धयै न भवेत्. प्रसुप्तश्च ।।
( આગળ આગ્નેય અને સૌમ્ય એવા જે મિત્રો લ્હી યા)ની બે અવરથાઓ હોય છે. એક આમ અમે બીજી
