________________
મંત્રવિજ્ઞાન હોય છે અને શકવર્ગવાળા વર્ણમંત્રોની ગતિ તેનાથી અધી એટલે સાડાબાર હજાર એજનનીઝ હેય છે.”
બ્રાહ્મણદિ ચાર વર્ગની મિત્રતા તથા શત્રુતા અંગે. અંબવ્યાકરણમાં કહ્યું છે કે–
आप्याक्षरमग्न्यक्षरमरयो मरुदग्निवीजमपि मित्रम् । भूम्यक्षरमाप्याक्षरसुभे च मित्रं खवीजं च ॥
જલમંડળ અને અનિમંડળના વણે પરસ્પર શત્રુ હોય છે, જ્યારે વાયુમંડળ અને અગ્નિમંડળના વર્ષો મિત્ર હેય છે. પૃથ્વીમંડળના વર્ષો અને જલમંડળના વર્ષોની આપસમાં મિત્રતા હોય છે, તેમજ પૃથ્વીમંડળ અને જળમંડળના વર્ણોની વાયુમંડલના વણે સાથે પણ મિત્રતા હોય છે. ધારિજી - નામો મિઠ્ઠ સર્વદા न मित्रत्वं न वैरत्वमौदासीन्यं तु केवलम् ॥
પૃથ્વીમંડલ અને વાયુમંડલના અક્ષરોમાં પરસ્પર સદૈવ મિત્રતા કે શત્રુતા કંઈપણ હોતી નથી. એકલી ઉદાસીનતા જ રહે છે.”
મંત્ર મહોદધિના ચોવીશમા તરંગમાં આ બાબતનું વર્ણન વધારે વિસ્તારથી મળે છે. જેમકે
पार्थिवादिकवर्णानां, स्वकीयाः स्वकुलाभिधाः। पार्थिवस्य च वर्णस्य, मित्रं वारुणमक्षरम् ॥८४॥ ૪ ચાર ગાઉને એક જન થાય છે.
