________________
૧૫૮
મંત્રવિજ્ઞાન मनसापि महादेव्यै यो भक्तया कुरुते नतिम् । सोऽपि लोकान् विनिर्जित्य देवलोके महीयते ॥ . - “જે મનુષ્ય-જે સાધક ભક્તિવાળે થઈને મહાદેવીને મન વડે નૈવેદ્ય સમર્પણ કરે છે, તે દીર્ઘ આયુષ્યવાળે તથા સુખી થાય છે?
જે સાધક મનાકલ્પિત સહસંપઘની માલા દેવતાને -અર્પણ કરે છે, તે આ પૃથ્વી પર કેટિસહસ્ત્ર કલ્પ સુધી સાર્વભૌમત્વ પ્રાપ્ત કરે છે.
જે ભક્તિ વડે મનોવૃત્તિ માત્રથી મહાદેવીને નમસ્કાર કરે છે, તે ત્રણેય લેકને જિતીને દેવલેકમાં પૂજાય છે.”
અહીં કેઈ એમ કહેતું હોય કે “માનસપૂજા આટલી શ્રેષ્ઠ છે, તે માત્ર માનસપૂજા જ કરવી જોઈએ, પછી બહાપૂજા કરવાનું પ્રજન શું?” તે એ કથન બરાબર નથી. બાહ્યપૂજા કરતાં માનસપૂજા અનેક ગણી શ્રેષ્ઠ છે, એ એક હકીક્ત હોવા છતાં બાહ્ય પૂજાનું મહત્વ ઓછું નથી. અન્ય શબ્દોમાં કહીએ તે મંત્રસાધનામાં આગળ વધવાની તે ઉત્તમ સીડી છે. માળ પર પહોંચ્યા પછી સીડીની જરૂર રહેતી નથી, પણ માળ પર ચડવા માટે તે સીડીની જરૂર પડે જ છે. આ જ રીતે મંત્રસાધનામાં આગળ વધવું પહેાય તે પ્રાથમિક ભૂમિકા તરીકે બાહ્યપૂજા કરવી જોઈએ અને ઉચ ભૂમિકાએ ન પહેચાય ત્યાં સુધી તે ચાલુ રાખવી જોઈએ. વામકેશ્વરતંત્રમાં કહ્યું છે કે
