________________
કવિજીનાં કથારને
દેહ નહીં, દેશ
દસમી સદીની આ વાત છે. ટિબેટના રાજાનું નામ હતું જશીહાંગ એ જેવા મહાન અને તેજસ્વી હતા, એવા જ દેશભક્ત અને સંસ્કૃતિ પ્રેમી હતા.
રાજાને પોતાના પછાત દેશને ઉદ્ધાર કરવાની ભારે તાલાવેલી લાગી હતી. એ માટે માનવતાના મેટા કલાકાર આચાર્ય દીપકર વિજ્ઞાનને ભારતના વિકમશીલા વિદ્યાપીઠમાંથી તેઓ પોતાના દેશમાં બોલાવવા ઈચ્છતા હતા.
એમણે પ્રતિજ્ઞા કરી હતી કે આચાર્ય દીપકરને બોલાવીને એમને હાથે ટિબેટને ઉદ્ધાર કરાવીશ—એને માટે મારે ભલે ને ગમે તેટલાં કષ્ટો વેઠવો પડે !
આવી પ્રતિજ્ઞા કર્યા પછી રાજાજીએ આચાર્યજીને તેડી લાવવા માટે વિદ્વાનોનું એક મંડળ ભારત કહ્યું, અને પિતે સોનાની શોધમાં નીકળી પડ્યો. કારણ કે આચાર્ય દીપંકરના સ્વાગતમાં તથા એમની મારફત કરવાના શિક્ષણના પ્રચારમાં ટિબેટના રાજખજાનામાં જેટલું સેતું હતું એથી વધારે સેનાની જરૂર પડશે એવી એમની ગણતરી હતી.
એ સમયમાં નેપાળની નજીક રાજા ગારલંગનું રાજ્ય હતું, અને એ રાજ્યમાં સેનાની ખાણ નીકળી હતી. ટિબેટના રાજા શહગ નેપાલ તરફ રવાના થયા પણ ગારલંગ બૌદ્ધધર્મનો કટ્ટર દુશ્મન હતો અને વધારામાં ટિબેટના રાજ ઉપર એને ભારે રોષ હતો. એટલે એણે દગો કરીને
