________________
નમસ્કાર વડે માધ્યચ્ચ પરિણતિ
૭૫
પ્રભુની આજ્ઞા છએ જીવનિકાયનું હિત કરનારી હોવાથી, પંચ મંગલનું સેવન કરનારે છએ જીવનિકાયના હિતને ચિંતવનારે થાય છે. જીવરાશિ ઉપર હિતનો પરિણામ એ મૈત્રી છે મૈત્રીભાવ ધારણ કરનારે પરમાત્માની આજ્ઞાન આરાધક થાય છે.
નમસ્કાર વડે માયશ્ચ પરિણતિ. નમસ્કાર એટલા માટે મંત્ર છે કે-તે છએ જવનિકાયની સાથે ગુમ ભાષણ કરે છે, તેમના હિતની મંત્રણ કરે છે અને તે દ્વારા ચારેય પુરુષાર્થને આમંત્રણ આપે છે.
પંચ મંગલ એ પરમાત્માની આજ્ઞાનું મૂર્તિમંત સ્વરૂપ છે. પરમાત્માની આજ્ઞા હેયનું હાન, ઉપાદેયનું ઉપાદાન અને ઉપેક્ષણીયની ઉપેક્ષા સ્વરૂપ છે. - મિથ્યાત્વાદિ હેય છે, સમ્યક્ત્વાદિ ઉપાદેય છે અને અનાત્મ તત્ત્વ ઉપેક્ષણીય છે.
પરમેષ્ટિ–નમસ્કાર દ્વારા મિથ્યાત્વાદિ પાપોને નાશ થાય છે, સમ્યકત્વાદિ ગુણોને સ્વીકાર થાય છે અને અજીવ તત્ત્વની ઉપેક્ષા થાય છે.
ઉપેક્ષા એટલે માધ્યચ્ચ પરિણતિ. અજીવ તત્વ એ જેમ રાગ કરવા લાયક નથી, તેમ દ્વિષ કરવા લાયક પણ નથી. એવી પરિણતિ (મવૃત્તિ) તે માધ્યસ્થ પરિણતિ છે.
જીવ માત્ર પ્રત્યે મત્રી, અજીવ માત્ર પ્રત્યે માધ્યચ્ય અને જીવની શુભાશુભ અવસ્થાઓ પ્રત્યે અનુક્રમે પ્રમોદ અને કારુણ્ય આદિ ભાવ પરમેષ્ઠિ–નમસ્કાર દ્વારા કેળવાય છે.
