________________
અક્ષા
ના આરિત” એ પદના આરાધનમાં ધમબીજનું વપન, કર્મચિનના અંકુરા અને કુલગિરિરૂપી નિર્વાણ પતના સુખ રહેલાં છે.
આગ–અનુમાન-ધ્યાનાક્યાસ, નમો” પદથી ધર્મનું શ્રવણું, “અરિ પદથી ધર્મનું ચિંતન અને ના પદથી ધર્મની ભાવના થાય છે. શ્રત, ચિત્તા અને ભાવનાને અનુક્રમે ઉદક, પય (ધ), અને અમૃત તુલ્ય કહ્યાં છે. ઉદકમાં તૃષાને છિપાવવાની જે તાકાત છે, તેથી અધિક પચમાં અથાત, ધમાં છે અને તેથી પણ અશ્વિક અમૃતમાં છે.
ધર્મ નું શ્રવણ વિચની જે તૃપાને છિપાવે છે, તેથી અધિક તૃષાને ધર્મની ચિન્તવના આદિ છિપાવે છે અને તેથી પણ અધિક ધર્મની ભાવના-ધ્યાન-નિદિધ્યાસનાદિ છિપાવે છે. વિષયની તૃષા અને કપાયની સુધાને તૃપ્ત કરવાની તાકાત પ્રથમ પદની અર્થભાવનામાં રહેલી છે, કેમ કે તેના ત્રણે પદ વડે ધર્મના શ્રવણ-મનન-નિદિધ્યાસનાદિ ત્રણે કાર્યો સિદ્ધ થાય છે. ધર્મની અને ચાગની સિદ્ધિ માટે જે ત્રણ ઉપાયે શાસ્ત્રકારો દર્શાવ્યા છે તે ત્રની આરાધના પ્રથમ પદની આરાધનાથી થાય છે. તે માટે યોગાચાર્યોએ કહ્યું છે કે -
'आगमेनानुमानेन ध्यानाभ्यासरसेन च ।। જિલ્લા પ્રાણ પ્રજ્ઞા, ૪જ ગઇત્તwણ ”
આગમ, અનુમાન અને ધ્યાનાભ્યાસને રસ એ ત્રણે ઉપાયોથી પ્રજ્ઞાને જ્યારે સમર્થ બનાવવામાં આવે છે, ત્યારે
