________________
શૂન્યતા–પૂર્ણતા અને એકતાનું બેધક
શૂન્યતા-પૂર્ણતા અને એકતાનું બેધક
નવકારનું પ્રથમ પદ પરરૂપેણ નાસ્તિત્વરૂપ શૂન્યતાનું બાધક છે, સ્વરૂપેણ અસ્તિત્વરૂપ પૂર્ણતાનું બાધક છે અને ઉભય રૂપે યુગપટ્ટ અવાવરૂપ સ્વસઘત્વનું બાધક છે. તેથી શૂન્યતા, પૂર્ણતા અને એકતાની ભાવના કરાવી જીવને ભક્તિ, વિરાગ્ય અને જ્ઞાનથી પરિપૂર્ણ બનાવે છે.
પૂર્ણતાને બાધ ભક્તિ પ્રેરક છે, શૂન્યતાને બોધ વૈરાગ્યપ્રેરક છે અને એકતાને બધું તત્વજ્ઞાનનો પ્રેરક છે.
ચતુર્થ ગુણસ્થાનકે ભક્તિની પ્રધાનતા, છઠ્ઠા ગુણસ્થાનકે વૈરાગ્યની પ્રધાનતા અને તે ઉપરના ગુણસ્થાનકેએ તત્ત્વજ્ઞાનની મુખ્યતા માનેલી છે. પ્રથમ પર આ રીતે સર્વ ગુણસ્થાનકોને રોગ્ય સાધનાની સામગ્રી પરી પાડે છે. તેથી તેને સિદ્ધાંતના સારરૂપ કહેલ છે. •
ઇચ્છાગ-શાસ-સામગ *. નવકારના પ્રથમ પદમાં ઈછાયાગ, શાચગ અને સામ
ગ એ ત્રણે પ્રકારના યેગને સમાવેશ થયેલો છે. તમે પદ ઈરછાગનું પ્રતીક છે, “અરિહં પદ શાસ્ત્રોનું પ્રતિક છે અને “તાણું” પદ સામર્થ્યાગનું પ્રતીક છે.
ઈચ્છાચાગ પ્રમાદી એવા જ્ઞાનીની વિકલ-અપૂણ ક્રિયા છે, શાસ્ત્રગ અપ્રમાદી એવા જ્ઞાનીની અવિલ ક્રિયા છે અને સામર્થ્ય એ એથી પણ વિશેષ અપ્રમત્તભાવને ધારણ કરનારની શાસ્ત્રાતિકાન્ત પ્રવૃત્તિ છે.
