________________
૨૩૧
મંગલ, ઉત્તમ અને શરણની સિદ્ધિ.
ગુરુકુલવાસમાં વસવાથી અને ગુરુ આજ્ઞા મુજબ જીવન જીવવાથી શુદ્ધ ધમની પ્રાપ્તિ થાય છે.
શુદ્ધ ધર્મનાં ચાર લક્ષણો છે: (૧) વિધિયુક્ત દાન, (૨) શક્તિ મુજબ સદાચાર, (૩) ઇદ્રિયષાયને વિજય અને (૪) પંચપરમેષ્ટિ નમસ્કાર.
અન્યત્ર ધર્મના ચાર પ્રકારે દાન શીલ, તપ અને ભાવ કહ્યા છે. તેને જ આ ગાળામાં જુદી રીતે કહ્યા છે. વિધિયુક્ત દાન તે દાનધર્મ છે, શક્તિ મુજબ સદાચાર તે શીલધર્મ છે, ઈન્દ્રિયકષાયને વિજય તે તપધર્મ છે. અને પંચપરમેષિ—નમસ્કાર તે ભાવધર્મ છે.
ભાવ વિનાના દાનાદિ જેમ નિષ્ફળ કહ્યાં છે, તેમ પંચનમસ્કાર વિનાનાં દાનાદિ પણ નિષ્ફળ છે. તેથી બધા ધર્મોને સફળ બનાવનાર પંચનમસ્કાર એ પરમ ધર્મ છે.
મંગલ, ઉત્તમ અને શરણુની સિદ્ધિ.. નમસ્કારભાવ આત્માને મનની આધીનતામાંથી છોડાવે છે, મનને આત્માધીન બનાવાની પ્રક્રિયા નમસ્કારભાવમાં છુપાયેલી છે. ધર્મની અનુમોદનારૂપ નમસ્કાર એ ભાવધર્મ છે.
અન્યને આભાર ન માનવામાં કૃપણુતાદેષ કારણભૂત છે.
નમસ્કારભાવ એ સમ્યગ્દષ્ટિને મન સદૈવ છે, સમ્યજ્ઞાનીને મન સદગુરુ છે અને સમ્યકૂચારિત્રીને મન સદુધર્મ છે.
