________________
૧૬
અનુપ્રેક્ષા
સ્વરૂપનું સમ્યગ્ જ્ઞાન થતાંની સાથે દૂર થઈ જાય છે. નમસ્કારમંત્રમાં રહેલા પાંચે પરમેષ્ટિએ શુદ્ધ સ્વરૂપને પામેલા હાવાથી તેમના નમસ્કાર જ્યારે ચિત્તમાં પરિણામ પામે છે, ત્યારે આત્મામાં સવની સાથે આત્મપણાથી તુલ્યતાનુ, જ્ઞાન તથા સ્વ-સ્વરૂપથી શુદ્ધતાનું જ્ઞાન આવિર્ભાવ પામે છે અને તે આવિર્ભાવ પામતાંની સાથે જ ભય દ્વેષ, અને ખેદ ચાલ્યા જાય છે. .
નમસ્કારમત્ર વૈરાગ્ય અને અભ્યાસ સ્વરૂપ પણ છે. વૈરાગ્ય એ નિર્ભ્રાન્ત જ્ઞાનનું ફળ છે અને અભ્યાસ એ ચિત્તની પ્રશાન્તવાહિતાનું નામ છે. ચિત્ત જ્યારે પ્રશમભાવને પામે છે, વિશ્વમૈત્રીવાળું અને છે, જ્યારે ચિત્તમાં વૈર વિરાધને એક અશ પણ રહેતા નથી ત્યારે તે અભ્યાસનું ફળ ગણાય છે. વૈરાગ્ય જ્ઞાનરૂપ છે અને અભ્યાસ પ્રયત્નરૂપ છે. જ્ઞાનની પરાકાણા-તે વૈરાગ્ય અને સમતાની પરાકાષ્ઠા તે અભ્યાસ. જ્ઞાન અને સમતા જ્યારે પરાકાષ્ઠાએ પહેાંચે છે, ' ત્યારે મેક્ષ સુલભ અને છે.
r
;
નમસ્કારસત્ર દોષની પ્રતિપક્ષ ભાવના સ્વરૂપ છે. શ્રીનમસ્કારમત્ર દોષની પ્રતિપક્ષ ભાવના સ્વરૂપ પણ છે. यो यः स्याद्वाधको दोपस्तस्य तस्य प्रतिक्रियाम् । સ્પ્રિન્સયેટ્રોવઇત્તેપુ, મોઢું ચતિવુ . ત્રનસ્ ॥ શ્। —Àા શા., પ્ર. ૩, લેાક-૧૩૬
'
સ્વાપણ ટીકાકાર મહર્ષિ આ શ્ર્લાકના વિવરણમાં ફરમાવે છે કે सुकरं हि दोषमुक्त-मुनिदर्शनेन प्रमोदात् आत्मन्यपि दोषमाक्षणम्
