________________
એનુપ્રેક્ષા
નિવેદ અને સંવેગરસ, નવકારમાં નિવેદ અને સંવેગરસનું પોષણ થાય છે. નિગોદઆદિમાં રહેલા જીવોના દુઃખને વિચાર કરીને ચિત્તમાં સંસાર પ્રત્યે ઉગ ધારણ કરવો તે નિદરસ છે અને સિદ્ધિગતિમાં રહેલા સિદ્ધ ભગવંતાદિના સુખને જોઈને આનંદનો અનુભવ થ તે સંવેગરસ છે. દુઃખી જીવોની દયા અને સુખી જીવન પ્રમોદ વડે રાગ, દ્વેષ અને મેહ એ ત્રણે દોષોને નિગ્રહ થાય છે.
બધા દુઃખી આત્માના દુઃખ કરતાં નરકના નારકીનું દુઃખ વધી જાય છે, તેથી પણ અધિક દુઃખ નિગોદમાં રહેલું છે. બધા સુખી આત્માઓના સુખ કરતાં અનુત્તરના દેવેનું સુખ ચડી જાય છે, તેથી પણ એક સિદ્ધના આત્માનું સુખ અનંત ગુણ અધિક છે. એક નિગોદને જીવ જે દુખ ભોગવે છે, તે દુઃખની આગળ નિગોદ સિવાયના સર્વ દુઃખી જીનું દુઃખ એકત્ર થાય તે પણ કાંઈ વિસાતમાં નથી. એક સિદ્ધના જીવનું સુખ દેવ અને મનુષ્યના ત્રણે કાળના સુખને અનંત વાર ગુણાકાર કે વર્ગ કરવામાં આવે તે પણ તેની સરખામણીમાં ઘણું વધારે છે.
પિતાથી અધિક દુઃખીના દુઃખને દૂર કરવાની બુદ્ધિરૂપ દયાના પરિણામથી પિતાનું દુઃખ અને તેથી આવેલી દીનતા નષ્ટ થાય છે. પિતાથી અધિક સુખનું સુખી જોઈને તેમાં હર્ષ કે અમેદભાવ ધારણ કરવાથી પિતાના સુખને મિથ્યા ગર્વ કે દર્પ ગળી જાય છે..
