________________
નતા અને સૈશ્યતા,
૧૮૮
જ્યાં નમસ્કારભાવ નથી, ત્યાં નમ્રતા નથી અને જ્યાં નમ્રતા નથી, ત્યાં સૌમ્યતા નથી.
સૌમ્યતા એટલે સમભાવ, સમભાવ વિના કોઈ પણ સદુગુણને સાચે વાસ આત્મામાં થઈ શકતો નથી.
આપણી હીનતા અને ક્ષતિઓની બેધડક કબૂલાત વિના નમસ્કારભાવની ઝાંખી પણ થઈ શકતી નથી. નમસ્કારભાવ વિનાની કેરી નમ્રતા અહંકારભાવની જનેતા છે અને તે ઠગારી હોય છે.
નમસ્કારભાવ ત્રણે ય જગતનાં સ્વામિત્વનું બીજ છે.
શ્રી તીર્થકર ભગવતે અને શ્રી સિદ્ધ ભગવંતેની સઘળી ઋદ્ધિ-સિદ્ધિ અને આત્મસમૃદ્ધિ આ નમસ્કારભાવમાંથી જ પ્રગટ થયેલી છે.
નમસ્કારભાવનો એક અર્થ ક્ષમાયાચના છે. ક્ષમાયાચનાથી ચિત્ત પ્રસન્ન બને છે. અર્થાત ચિત્તમાંથી ખેદ, ઉદ્વેગ, વિષાદાદિ દે ચાલ્યા જાય છે.
નમસ્કારભાવને બીજો અર્થ કૃતજ્ઞતા અને ઉદારતા છે.
નમસ્કારભાવ વડે પરના ઉપકારને સ્વીકાર કરાય છે અને પરને ગુણ કરવાની વૃત્તિ પેદા થાય છે. એમાં એક નામ કૃતજ્ઞતા છે. બીજાનું નામ ઉદારતા છે.
કૃતજ્ઞતાગુણ વડે અપાત્રતા દૂર થાય છે અને ઉદારતાશણ વડે પાત્રતા વિકાસને પામે છે.
