________________
૧૮૦
અનુપ્રેક્ષા એ મનનને જ મંત્રસંજ્ઞા પ્રાપ્ત થાય છે. “મનનામ: પુનઃ પુનઃ એ જાતિની મંત્રણ–ગુહા કથની પોતાના સંકુચિત સ્વરૂપને ત્યાગ કરાવી નિસીમ સ્વરૂપનું ભાન કરાવે છે. તે ભાન જેમ જેમ દઢ થતું જાય છે, તેમ તેમ સંકલ્પ-વિક
થી મુક્તિને મેળવી આપી નિર્વિકલ્પ અવસ્થાની પ્રાપ્તિ કરાવે છે. તેને નિજ શુદ્ધ સ્વરૂપની અનુભૂતિ અથવા નિવિકલ્પ ચિત્માત્ર સમાધિ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
“ન” મંત્ર વડે તે કાર્ય શીગ્રપણે થતું હોવાથી તે મહામંત્ર કહેવાય છે.
સર્વશિરોમણું મંત્ર. શુદ્ધ આત્મદ્રવ્યની અનુભૂતિ એ મોદકના સ્થાને છે, તેનું જ્ઞાન એ ગેળના સ્થાને છે અને તેની શ્રદ્ધા એ ઘીના સ્થાને છે. શુદ્ધ આત્મદ્રવ્ય એ પૂર્ણ છે, એવા જ્ઞાન અને શ્રદ્ધાની સાથે થતું તેનું ધ્યાન, મરણ, રટણ આદિ લેટના સ્થાને છે.
શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપના લાભની ઈચ્છા સિવાયની બીજી સર્વ ઈચ્છાઓને જેમાં નિષેધ છે, એવા તપ રૂપી અગ્નિમાં આત્મ
ધ્યાન રૂપી લેટના ભાખરા બનાવીને, તેને સકિયાએથી કૂટીને, તેમાં શ્રદ્ધારૂપી ઘી અને જ્ઞાનરૂપી ગાળ મેળવીને જે મોદક તયાર થાય, તે જ ક્ષમાદક છે અને તેમાં સંસારનાં સર્વ પ્રકારનાં સુખના આસ્વાદથી અનંતગુણ અધિક સુખાસ્વાદ રહેલા છે.
