________________
૧૨૮
અપેક્ષા
વિષમાં સર્વશ્રેષ્ઠ વિષય શ્રી અરિહંત છે. તેઓશ્રી પ્રત્યે આદર બીજા વિષયોની તુચ્છતાનું ભાન કરાવે છે. કષાચેનું મૂળ છે પ્રત્યે અમૈત્રી છે. અરિહંતનો નમસ્કાર મૈત્રી શીખવે છે, કે જેથી કષાય નિમૂળ થાય છે. વિષય-કષાચથી મુક્ત આત્મા સ્વયં ચારિત્રરૂપ છે.
એ રીતે સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રરૂપ રત્નત્રયી, કે જેને મેક્ષમાર્ગ કહેવાય છે, તે નવકારના પ્રથમ પદમાં જ સંગ્રહીત થયેલી છે. આથી તેના આરાધકનું મેક્ષરૂપી ધ્યેય સિદ્ધ થાય છે.
સાત ધાતુ અને દશ પ્રાણુ. નમસ્કાર કરવા વડે જે અરિહંતની ભક્તિ થાય છે, તે અરિહંત પરમાત્મા વડે “તે તું જ છે – એ અનુગ્રહ પ્રાપ્ત થાય છે. “અરિહંત તું પિતે જ છે”—એ આશીર્વાદ પ્રાપ્ત કરવા માટે શ્રી અરિહંતની ભક્તિ અનિવાર્ય છે.
જેની ભક્તિ કરવામાં આવે છે, તેનું સ્વરૂપ ભક્તિ કરનારમાં પ્રગટે છે. આત્મામાં અપ્રગટપણે રહેલું અરિહંતસ્વરૂપ શ્રી અરિહંતની ભક્તિ વડે પ્રથમ મન સમક્ષ–બુદ્ધિ સમક્ષ પ્રગટ થાય છે.
મન અને બુદ્ધિને શ્રી અરિહંતના ધ્યાનમાં પરોવવાથી, તે બંને સમક્ષ ભક્તિ કરનારમાં છુપાયેલું અરિહંતસ્વરૂપ પ્રત્યક્ષ થાય છે. શ્રી અરિહંત ભક્તિનો આ પ્રભાવ છે. આથી શ્રી અરિહંતની ભક્તિ મન-વચન-કાયાથી કરવા, કરાવવા અને અમેદવા વડે, સાતેય ધાતુ ભેદાય તે રીતે અને દશેય પ્રાણે તેમાં પરેવાય તે રીતે કરવા ચોગ્ય છે.
