________________
શત.
અા
ઉત છે.
૧૩૦
- તત્ત્વાર્થસૂત્ર-પ્રશ્નોત્તર દીપિકા - રવના: દ્વપસમુદ્રોની સ્યના ઘંટીના પડ અને થાળાની સમાન, છે; અર્થાત જંબુદીપ લવણસમુદથી વેષ્ટિત છે, લવણસમુદ્ર ઘાતકી-, ખંડથી, ધાતકીખડ કાલોદધિથી, કાલોદધિ પુષ્કરદ્વીપથી અને પુષ્કવર પુષ્કરોદધિથી વેષ્ટિત છે. આ જ ક્રમ સ્વયંભૂરમણ સમુદ. પત છે.
- યાતિ: જંબુદ્વીપ થાળી જેવો ગાળ છે અને બીજા બધા દીપ-સમુદ્રોની આકૃતિ વલયના જેવી એટલે કે ચૂડીના જેવી છે. [૭-૮
સંવૃક્ષ, પુનાં ક્ષેત્ર અને પ્રવાસ પર્વતાર જંબુદ્વીપ એ દ્વીપ છે કે જે સૌથી પ્રથમ તથા બધા દ્વીપ-સમુદ્રોની વચમાં છે. અર્થાત, એનાથી કઈ દ્વીપ અથવા સમુદ્ર ષ્ટિત થયેલ નથી. જંબુદ્વીપને વિસ્તાર લાખ જન પ્રમાણ છે. તે ગોળ છે; પરંતુ લવણાદિકની જેમ તે ચૂડીના આકારનો નથી, પણ કુંભારના ચાકની સમાન છે. એની વચમાં મેર પર્વત છે. મેરનું વર્ણન સંક્ષેપમાં આ પ્રમાણે છે: મેની ઊંચાઈ એક લાખ યોજનની છે, જેમાં હજાર એજન જેટલે ભાગ જમીનમાં અર્થાત અદ્રશ્ય છે, નવ્વાણું હજાર યોજન પ્રમાણ ભાગ જમીનની ઉપર છે. જે હજાર યોજન પ્રમાણ ભાગ જમીનમાં છે, એની લંબાઈપહોળાઈ દરેક જગ્યાએ દશ હજાર યોજન પ્રમાણ છે; પરંતુ બહારના ભાગનો ઉપરનો અંશ જેમાંથી ચૂલિકા નીકળે છે, તે હજાર હજાર યોજન પ્રમાણે લાંબે પહોળો છે. મેગ્ન ત્રણ કાંડ છે. તે ત્રણે લોકમાં અવગાહિત થઈને રહેલો છે અને ચાર વનથી ઘેરાયેલો છે. પહેલો કાંડ હજાર યોજન પ્રમાણ છે જે જમીનમાં છે, બીજે ત્રેસઠ હજાર યોજન અને ત્રીજે છત્રીસ હજાર જન પ્રમાણ છે.
' પહેલા કાંડમાં શુદ્ધ પૃથ્વી તથા કાંકરા આદિ, બીજામાં ચાંદી, સ્ફટિક આદિ અને ત્રીજામાં સોનું અધિક છે. ચાર વનનાં નામ ક્રમપૂર્વક ભકશીલ નંદન, સૌમનસ અને પાંડુક છે. લાખ યોજનની
