________________
અધ્યયન ૧ લું -ઉદેશે ૧ લે
(2)
પદાર્થ જગતમાંહે કઈ નથી, એમ તે બાળ એટલે અજ્ઞાની કહે છે. વળી તે ખુધ કેવા છે ક્ષણગી છે, એટલે એક ક્ષણ માત્ર રહે. ઉપરાંત રહે નહીં, એ રીતના બેલનારા તે ક્ષણિક વાદિ જાણવા, હવે અને દર્શનીઓ થકી એમને ભેદ જે છે તે, ગાથાના ઉત્તરાર્ધવડે દેખાડે છે. તે જેમ આભાષષવાદી સાખ્યાદિક ભૂત થકી આત્મા અન્ય છે, એમ કહે છે. તથા જેમ ચાક મતિ ભૂત થકી આત્મા અને નથી એટલે જે ભૂત તેહીજ આત્મા એમ કહે છે. તેમ બાધમતિ કહેતા નથી, તથા હેતુ એટલે આત્મા કોણે નીપજાવ્યો એમ પણ કહેતા નથી. અને અહેતુક એટલે અનાદિ અનંત થાત આત્મા છે. એમ પણ બંધ કહેતા નથી. તે ૧૭ |
તથા અનેરા બૅધ દર્શની ચતુદ્ધાતુક જગત કહે છે, તે દેખાડે છે. પૃથ્વી તે પાષાણ પર્વત અને સ્થાદિક એમ પ્રથમ ધાતુ તથા અપને પાણી એ બીજી ધાતુ તેજ તે અની એ ત્રીજી ધાતુ તથા વાયુ એ ચોથી ધાતુ જે કારણે એ ચારે પદાર્થ જગતને ધારે એટલે પિપે તે કારણે એને ધાતુ કહીએ, એ કહેવા છે ? તો કે એ ચારે એકાકારપણે પરિણામે, માટે એકાકાર છે. તેથી એ ચારે ધાતુ રૂપ જાણવા : એટલે એ શરીર ચતુર્તરૂપ છે તે થકી અને આત્મા એ પદાર્થ કોઈ નથી એમ બૅધ કહે છે તે કેવા જાણવા? તે કે પિતાને લોક માંહે જાણ કહેવરાવીએ એવું અભીમાન ધરે છે. પરંતુ એ સર્વ ક્ષણિકવાદી પણાથકી ફિયાના ફળને સબંધ મળે નહીં તે કારણે એને અફલવાદી કહીએ. + ૧૮
હવે એ પાકત દર્શની પિતા પોતાના દર્શનને વિષે મુકિતનું કારણ જે કહે છે તે દેખાડે છે. તે ઉપર કહે છે કે તે સર્વ દની ઘરે તેને વિષે નિવાસ કરનાર એટલે ગ્રહસ્થ અથવા
