________________
અલંકારશાસ્ત્ર (કાવ્યશાસ્ત્ર)
૧૭૫
----
--
-------
-
-
-
-
- -
આ કૃતિને મુખ્ય ભાગ ગધમાં સૂવરૂપે રજૂ કરાયો છે. એનું નિરૂપણ અને એને લગતાં ઉદાહરણે પણ ટીકામાં જોવા મળે છે.
અલૌતિલકમાં વિવિધ દેશે, નદીઓ અને વનસ્પતિ વિષે ઉલેખ છે | પૃ કરમાં નેમિકુમારને નિર્દેશ છે. પૃ. ૫૮માં જે વાક્ષને ઉલેખ છે તે ગ્રંથકારે પિતાને જ વિષે કર્યો હોય એમ લાગે છે.
ઉલ્લેખ– આ વાગ્યા બીજાએ અનેક ગ્રંથ અને ગ્રંથકારેનું રાંચણ કર્યું છે. જેમકે ચંદ્રપ્રભકાવ્ય, નરિનિર્વાણ, ગ્રામ્ય ભાષામાં ભીમકાવ્ય (પ ૧૫), જીમતી–પરિત્યાગ, શીતા નામની કવયિત્રી (૫ ૨૦), અપભ્રંશનિબદ્ધ અધિમંથન (પ. ૧૫) ઈત્યાદિ
એમણે કાવ્યમીમાંસા, કાવ્યપ્રકાશ વગેરને પુષ્કળ ઉપયોગ કર્યો છે. વાગભટાલંકાર (૪-૩૦) યમકને પ્રસગે અવતરણરૂપે અપાયેલ છે. નેમિનિવણકાવ્ય (૭-૫૦) વિષે પણ ઉલ્લેખ છે.
અલકારસાર થાને અલંકારસ ગ્રહ વિ. સં. ૧૪૧ર)આ ખડિલ' ગ૭ના ભાવેદેવસૂરિની કૃતિ છે. એમણે પાટણમાં વિ. સં. ૧૪૧૨માં પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર રચ્યું છે વળી એમણે પાઈયમાં પણ બે કૃતિ રચી છે (૧) જદિણચરિયા (યતિનિચ્યો અને કાલકા (કાલકથા).
અલકારસાર નામની આ પાત્મક કૃતિના પ્રથમ પદ્યમાં આ કતિને કાવ્યાલંકારસારસલના તરીકે, એના પ્રત્યેક અધ્યાયની પુપિકામાં એને અલંકારસાર તરીકે અને આમાં અધ્યાયના અતિમ પઘમાં એને અલંકારસંગ્રહ તરીકે ઉલ્લેખ છે.
૧ આ કાવ્યાલકારને નામે અલંકારમહોદધિ નામની કૃતિના પરિશિષ્ટ તરીકે છપાવા છે. જુઓ ૫. ૧ર.
