Gandharwad

SR No.: 011044
Original Sutra Author: N/A
Author: Ratnaprabhvijay, D P Thaker
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha
Publication Year: 1942
Total Pages: 579
Language: English
Classification: Book_English
File Size: 63 MB

Page 197

• 154:
Jinabhadra Gani's
[ The third
Taduvarame vi saraṇao tavvāvāre vi novalambhão | Indiyabhinnassa mai pancagavakkhānubhavino vva ॥ 110 ॥ (1658)
[ तदुपरमेऽपि स्मरणतस्तव्यापारेऽपि नोपलम्भात् ।
इन्द्रियभिन्नस्य मतिः पञ्चगवाक्षानुभविन इव ॥ ११० ॥ (१६५८) Taduparame'pi smaraṇatastadvyāpāre'pi nopalambhāt | Indriyabhinnasya matiḥ pancagavākśānubhavina iva ||110|| (1658)]
Trans.-110. As in the case of a person perceiving (an object) from five windows, cognition ( in the form of knowledge ) is distinct from sense-organs; because an object apprehended by the sense-organs is remembered even when the indriyas have ceased working and (sometimes) in spite of their working, the object is not perceived. ( 1658 )
टीका - इन्द्रियेभ्यो भिन्नस्यैव कस्यापीयं घटादिज्ञानलक्षणा मतिरिति प्रतिज्ञा । तदुपरमेऽपि - अन्धत्व - वाधिर्याद्यवस्थायामिन्द्रियव्यापाराभावेऽपि, तद्वारेणोपलब्धानामर्थानामनुस्मरणादिति हेतुः । अथवा, अस्यामेव प्रतिज्ञायां तद्व्यापारेऽपि - इन्द्रियव्यापृतावपि कदाचिदनुपयुक्तावस्थायाम्, वस्त्वनुलम्भादित्यपरो हेतुः । यदि हीन्द्रियाण्येव द्रष्टृणि भवेयुः, तर्हि किमिति विस्फारिताक्षस्यापि प्रगुणश्रोत्रादीन्द्रियवर्गस्यापि योग्यदेशस्थितानामपि रूप- शब्दादिवस्तूनामनुपयुक्तस्य अन्यमनस्कस्य शून्यचित्तस्योपलम्भो न भवति । ततो ज्ञायते - इन्द्रियग्रामव्यतिरिक्तस्यैव कस्यचिदयमुपलम्भः, यथा पञ्चभिर्गवाक्षैर्योषिदादिवस्तून्यनुभवितुर्दर्शकस्येति दृष्टान्तः ।
अत्रापि प्रयोगाभ्यां तात्पर्यमुपदर्श्यते, तद्यथा - इह यो यदुपरमेsपि यैरुपलब्धानामर्थानामनुस्मर्ता स तेभ्यो व्यतिरिक्तो दृष्टः, यथा गवाक्षैरुपलब्धानामर्थानां गवाक्षोपरमे देवदत्तः, अनुस्मरति चायमात्माऽन्धबधिरत्वादिकालेऽपीन्द्रियोपलब्धानर्थान्, अतः स तेभ्योऽर्थान्तरमिति । तथा, इन्द्रियेभ्यो व्यतिरिक्त आत्मा, तव्यापारेऽप्यर्थानुपलम्भात्, इह यो यद्व्यापारेsपि यैरुपलभ्यानर्थान् नोपलभते स तेभ्यो भिन्नो दृष्टः, यथाऽस्थगितगवाक्षोऽप्यन्यमनस्कतयाऽनुपयुक्तोऽपश्यंस्तेभ्यो देवदत्त इति ।। ११० (१६५८ ) ॥