________________
Vada ] Gañadharavada
.: 129:. ___टीका-कर्म वाऽनिच्छन्नग्निभूते गौतम ! यं कर्मरहितत्वात् शुद्धमेव जीवमात्मानमीश्वराव्यक्तकाल-नियति-यदृच्छादिकं वा देहादीनां कर्तारं मन्यसे, तत्राप्युच्यते-नासौ शुद्धजीवे-श्वरादिः कर्ता युज्यत इति ॥ ____टीका-नायमीश्वरजीवादिरकर्मा शरीरादिकार्याण्यारभते, उपकरणा भावात् , दण्डाद्युपकरणरहितकुलालवत् । न च कर्म विना शरीराधारम्भे जीवादीनामन्यदुपकरणं घटते, गर्भावस्थास्वन्योपकरणासंभवात् , शुक्र-शोणितादि ग्रहणस्याप्यकर्मणोऽनुपपत्तेः। अथवा, अन्यथा प्रयोगः क्रियते-"निचेद्वेत्यादि" नाकर्मा शरीराधारभते, निश्चेष्टत्वात् , आकाशवत् , तथाऽमूर्तत्वात् , आदि शब्दादशरीरत्वात् , निष्क्रियत्वात् , सर्वगतत्वात् , आकाशवदेव, तथा, एकत्वात् , एकपरमाणुवदित्यादि । अथोच्यते-शरीरवानीश्वरः, सर्वाण्यपि देहादिकार्याण्यारभते । नन्वीश्वरदेहारम्भेऽपि तर्हि तुल्यता पर्यनुयोगस्य, तथाहिअकर्मा नारभते निजशरीरमीश्वरः, निरुपकरणत्वात् , दण्डादिरहितकुलालवदिति । अथान्यः कोऽपीश्वर स्तच्छरीराम्भाय प्रवर्तते । ततः सोऽपि शरीरवान् , अशरीरो वा १ । यद्यशरीरः, तर्हि नारभते, निरुपकरणत्वात् , इत्यादि सैव वक्तव्यता। अथ शरीरवान्, तर्हि तच्छरीरारम्भे तुल्यता, सोऽप्यकर्मा निजशरीरं नारभते, निरुपकरणत्वादित्यादि । अथ तच्छरीरमन्यः शरीरवानारभते । अतस्तस्याप्यन्यः, तस्याप्यन्य इत्येवमनवस्था । अनिष्टं च सर्वमेतत् । तस्माद् नेश्वरो देहादीनां कर्ता, किन्तु कर्मसद्वितीयो जीव एव । निष्प्रयोजनश्चेश्वरो देहादीन् कुर्वन्नुन्मत्तकल्प एव स्यात् , सप्रयोजनकर्तृत्वे पुनरनीश्वरत्वप्रसङ्गः। न चानादिशुद्धस्य देहादिकरणेच्छा युज्यते, तस्या रागविकल्परूपत्वात् , इत्याद्यत्र बहुवक्तव्यम् , ग्रन्थगहनताप्रसङ्गात्तु नोच्यत इति। अनेनैव विधानेन विष्णु-ब्रह्मादयोऽपि प्रत्युक्ता द्रष्टव्या इति ।। ९३-९४ (१६४१-१६४२)।
D. C.-0 Agnibhūti Gautama! Leaving the Karman aside, it is absolutely improper to accept any one of jîva, Isvara, kāla ( Time ) avyakta ( Visnu ) niyati ( Destiny ) or yadriccha ( self-will) to be the kartīt of deha etc.
It is not possible for java and Išvura etc, to accomplish Káryas such as sarira etc, without the help of Karman, Jiva
17