Jiva Vichar Prakaranam

SR No.: 010679
Original Sutra Author: N/A
Author: Ratnaprabhvijay
Publisher: Ratnaprabhvijay
Total Pages: 240
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 33 MB

Page 109

stretched for ever are traditionally said to be born and to die in the sky itself 22
Now the author proceeds to give the general divisions of living beings. Samrnurcchima and Garbhaj Pancendriya
Tiryancas and Mannusyas सम्वे जल-थल खयरा समुच्छिमा गब्भया दुहा हुंति ।
कम्मा-ऽकम्मग-भूमि-अंतरदीवा मणुस्सा य ।। २३ ॥ Savve Jala -thala-khayară samucchimti gabbhayā duhâ hunti Kammā’kanmaga-bhîmi-antara-divā maņussā ya 23
[सर्वे-जल-स्थल-वचराः सच्छिमा गर्भजा द्विधा भवन्ति ।
कर्मा-कर्मभूमिजा (महीना) अन्तर्वीपा मनुष्याश्च ॥ २३ ।। Sarvė Jala-sthala-khacarāḥ samürcchimā garbhjā dividhā bhavanti Karmmā'karma bhūmijā (mahijā) antardvïpā manusyāśca. ] 23 : Trans 23 All the (creatures)-aquatic, land-going, and skymoving, fall under two heads-1 Sarimurcchima .and Garbhaja. Sammúrcchima ( or produced in course of universal expansion ] and 2. Garbhaja (born of an embryo). Human beings are born in the Karma-bhtimi [lands of actionin a-karma-bhumi [lands without the arts of asi (sword-fighting), masi (learning), and krisi (cultivation)], as also in antar-dvipas (inner islands.
व्याख्या-इत्युक्तः खचारिणां विशेषः । अथ तिरश्वा सर्वसामान्यतया विशेष गाथार्येन दर्शयन्नाह-"सम्वे जल सर्वे तिर्यञ्चो जलचर स्थलचर खचरादिभेदभिन्ना द्विधा समूच्छिमगर्मजभेदाभ्यां। तत्र संमूर्च्छनासमूच्छिमाः मातृपितृनिरपेक्षतया । तथा गर्ने जाता यदि वा गर्भाजाता वेति गमनाः, ते तु पञ्चेन्द्रिया एव, तिर्यश्चोऽन्ये एकद्वित्रिचतुरिन्द्रियास्तिर्यवः समर्छिमा एव । अथैषां संमूर्छिमानामुत्पत्तिविशेषं दर्शयति । यथा--एकेन्द्रिया द्वीन्द्रियाः स्वजातिमलनिरपेक्षतयोत्पधन्ते, त्रीन्द्रियास्तु स्वजातिपुरिषादिषूत्पधन्ते, चतुरिन्द्रियास्तु स्वजातिलाळामलस्पादिभ्य उत्पद्यन्ते । पञ्चेन्द्रियेष मत्स्या